کلیسای ننه مریم ارومیه

از قدیمی‌ترین کلیسای ایران چه می‌دانید؟ آیا می‌دانستید این کلیسا دومین کلیسای قدیمی جهان است؟ کلیسای ننه مریم واقع در ارومیه پس از کلیسای بیت لحم فلسطین، قدیمی‌ترین کلیسای جهان است که قدمت آن به دوران ساسانی برمی‌گردد. این کلیسا که در ابتدا یک آتشکده و از مهم ترین معابد زرتشتیان بوده است، هیچ گونه شباهتی به سایر کلیساها ندارد و بسیار از تصورات شما دور است. با اسمارتیز همراه شوید تا شما را بیشتر با کلیسای ننه مریم ارومیه آشنا کنیم.

کلیسای ننه مریم ارومیه مانند اکثر بناهای تاریخی در تمام فصول سال در دسترس است. در نتیجه بازدید از آن کاملا به سلیقه‌ی شما بستگی دارد. با توجه به این که ارومیه از شهرهای سردسیر ایران به شمار می‌‌رود، پیشنهاد می‌کنیم تا در تابستان به آن سر بزنید. البته حیاط  کلیسا در زمستان هنگامی که برف همه جا را سفید کرده است، از همیشه زیباتر است. همچنین باید این نکته را در نظر داشته باشید که اگر می‌خواهید در آرامش و با دقت تمام از کلیسا دیدن کنید، بهتر در ایامی مانند تعطیلات نوروز به آنجا نروید چرا که به این خواسته‌ی خود نخواهید رسید. البته در کنار شلوغی، دیدن این کلیسا در ایام نوروز یک ویژگی خیلی خوب دارد، آن هم این است که در این موقع از سال در کلیسا راهنماهای فراوانی حضور دارند که شما می‌توانید هر سوالی که راجع به معماری، تاریخچه و ... کلیسای ننه مریم ارومیه دارید از آن‌ها بپرسید.

شاید این‌ کلیسا جزو معدود بناهای تاریخی در کشور باشد که ورود به آن هیچ هزینه‌ای ندارد و شما می‌‌توانید رایگان از آن بازدید کنید. این موضوع برای اتباع خارجی نیز صدق می‌کند. بازدید از آن هم همه روزه به جز ایام تعطیل از ساعت 9 صبح الی 7 شب امکان‌پذیر است.

آدرس: استان آذربایجان شرقی، ارومیه، خیابان امام خمینی، خیابان خیام جنوبی، پشت کلیسای آنجلیک، کلیسای ننه مریم

دسترسی با خودروی شخصی: اگر ساکن شمال یا غرب ارومیه هستید برای رسیدن به کلیسای ننه مریم ارومیه باید از اتوبان دکتر باهنر استفاده کنید. هنگامی که به مرکز شهر رسیدید، باید وارد خروجی خیابان مدرس شوید و آن را تا میدان ایالت ادامه دهید. سپس وارد سومین خروجی میدان که همان خیابان امام خمینی است، شوید. دومین خیابان در سمت راست خیام جنوبی است که کلیسای ننه مریم ارومیه در آن قرار دارد.

اگر در شرق این شهر سکونت دارید، باید از اتوبان خاتم الانبیا استفاده کنید. در اواسط این بزرگراه خروجی‌ای برای خیابان شیخ شلتوت قرار دارد که باید به کمک آن وارد این خیابان شوید. این خیابان را تا میدان مهاباد ادامه دهید و از دومین خروجی به خیابان شهید منتظری وارد شوید. پس از طی مسافتی به میدان ولایت فقیه می‌رسید. سومین خروجی این میدان خیابان امام خمینی است که از طریق آن می‌‌توانید به خیابان خیام جنوبی و سپس کلیسای ننه مریم ارومیه دسترسی پیدا کنید.

تاریخچه‌ی کلیسای ننه مریم ارومیه: بر طبق روایات و کتب تاریخی، سه تن از موبدان زرتشتی که تولد حضرت عیسی (ع) را پیش بینی کرده بودند، پس از آن که به اورشلیم سفر کردند از صحت پیش بینی خود آگاه شدند. داستان از آن قرار بوده است که این سه نفر در یکی از شب‌ها در معبد خود مشغول به ستایش بوده‌اند که ناگهان ستاره‌ای درخشان را می‌بینند که به سمت شرق در حرکت است. آنان این ستاره را نشانه‌ی تولد مسیح می‌دانند و بلافاصله به سمت ستاره حرکت می‌کنند‌‌ تا به اورشلیم می‌رسند. سپس به ارومیه برگشتند و معبد زرتشت را به کلیسا تبدیل کردند. نام دو تن از آن ها ملکوم و بخت نصر بوده است اما از نفر سوم هیچ اطلاعی در دسترس نیست. سنگ قبر این سه نفر نیز تا سال 1915 میلادی در ورودی کلیسا قرار داشته است تا آن که در این سال توسط روس‌های ارتدوکس به یکی از موزه‌های کیف منتقل شد. قدمت این کلیسا به سال‌های ابتدایی پس از میلاد برمی‌گردد که در آن زمان ساسانیان در ایران حکمرانی می‌کردند. این کلیسا برای اولین بار توسط یک شاهزاده‌ی چینی به نام باپری در سال 642 میلادی بازسازی شده است. این شاهزاده خانم برای ملاقات با اسقف اعظم نینوا به بین النهرین رفته بوده است که در راه بازگشت به ارومیه می‌رود و پس از بازدید از کلیسای ننه مریم ارومیه و اقامت در آن تصمیم به مرمت این بنا می‌گیرد. فرد مشهور دیگری که از این کلیسا دیدن کرده است، مارکوپولو جهانگرد معروف می‌باشد که در سفرنامه‌های خود از آن نام برده است.

همانطور که در ابتدا گفتیم، این کلیسا با سایر کلیساها فرق دارد. کلیسای ننه مریم ارومیه بر خلاف اکثر کلیساهای معروف که سقف بلندی دارند، دارای سقفی کوتاه است و برای وارد شدن به آن باید سر را خم کرد. این کلیسا به جز یک نیمکت کوچک برای سالمندان که در انتهای سالن اصلی قرار دارد، هیچ صندلی دیگری ندارد و سالن از فرش‌های دست بافت و حصیر پر شده است. همچنین کلیسا جایگاه اعتراف یا وعظ کشیش هم ندارد. هیچ گونه نقاشی ای بر روی دیوارهای کلیسا به چشم نمی‌خورد. محراب کلیسا که تنها کشیشان اجازه‌ی ورود به آن را دارند، یک اتاقک گنبدی شکل و تودرتو است. این اتاقک یک طاقچه‌ی کوچک دارد که روی آن چند تصویر از مسیح به صورت نقاشی، کوبلن دوزی، منبت کاری و ... قرار دارد. سنگ قبرهایی که در دو طرف ورودی کلیسا به چشم می خورند، متعلق به روحانیون مسیحی است.

گفته می‌شود که در گذشته اطراف کلیسا پر از درخت بوده و یک نهر نیز از میان درختان جریان داشته است. همچنین پشت کلیسا تا چند سال پیش مملو از سنگ قبر بوده است که هنوز هم تعدادی از آن‌ها در پشت کلیسا باقی مانده‌اند.

روزانه نزدیک به 100 نفر از این کلیسا دیدن می‌کنند که اکثریت آن‌ها گردشگران داخلی هستند. البته این تعداد در ایام نوروز بیشتر می‌شود. 

این کلیسا دارای چهار نام‌ است: ننه مریم، حضرت مریم، مارت مریم و شرق آشور

ظاهر کلیسا تلفیقی از معماری ساسانیان، پارت‌ها و روس‌ها است که درست هنگام ورود به آن متوجه زیبایی این ناهماهنگی‌ها می‌شوید. به هنگام ورود به کلیسا حتما باید خم شوید تا سرتان به بالای در برخورد نکند. بلافاصله پس از ورود تابلو‌ای را می‌بینید که به پیام خدا به حضرت موسی (ع) اشاره دارد. روی این تابلو نوشته شده است: «نعلینت را از پای‌هایت بیرون کن زیرا مکانی که در آن ایستاده ای زمین مقدس است.»

سپس وارد دالانی می‌شوید که در دو طرف آن سنگ قبرهای روحانیون مسیحی قرار دارد. در ادامه به محراب می‌رسید که تنها کشیش‌ها اجازه‌ی ورود به آن را دارند. در سمت راست محراب راهرویی قرار دارد که انتهای آن به یک اتاق 12 متری می‌رسد که محل غسل تعمید و روشن کردن شمع بوده است. در دیوار راستی این اتاق یک اجاق تعبیه شده که محل پخت نان مقدس بوده است‌ و در مجاورت آن حوضچه‌ای قرار دارد غسل تعمید کودکان در آن صورت میگرفته است. سالن اصلی نیز پس از عبور از این اتاقک در دسترس قرار دارد.

شما به جز چند تابلوی نقاشی و کوبلن دوزی از حضرت عیسی (ع)، حضرت مریم (ع) و حواریون، هیچ تزئین دیگری در کلیسا مشاهده نخواهید کرد. به طور کلی ساختمان کلیسا بسیار ساده است و شاید همین سادگی باعث می‌شود تا معنویت در این کلیسا بیشتر حس شود.

قصد سفر به ارومیه را دارید؟ شاید خواندن مطلب «جاهای دیدنی ارومیه» برای شما جذاب باشد.