حمام چهار فصل اراک

در طول تاریخ مردم، همواره خدا را در قالب ادیان و فرقه‌های مختلف پرستش کرده‌اند و یک اصل مشترکی که در تمامی این ادیان وجود داشته، اصل پاکیزگی است. به همین دلیل حمام کردن و رعایت نظافت شخصی همواره در بین ایرانیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. نکته جالبی که در این زمینه وجود دارد، این است که بزرگی حمام و میزان تجهیزات و امکاناتش، به فاصله شهرها با یکدیگر بستگی داشته است. در این مطلب یک حمام تاریخی در شهر اراک را به شما معرفی می‌کنیم؛ برای آشنایی با حمام چهار فصل اراک با اسمارتیز همراه باشید.

جاذبه‌های تاریخی شهر اراک

کشور ایران کشوری تاریخی و قدیمی‌ست که در شهرهای مختلف آن می‌توان آثار تاریخی که از زمان‌های گذشته بنا شده است، را مشاهده کرد. یکی از این شهرها که دارای جاذبه‌های تاریخی فاخری می‌باشد، شهر اراک است که از جاذبه‌های زیادی همچون حمام چهار فصل اراک برخوردار است. این حمام در اراک و در خیابان شهید دکتر بهشتی و شرق خیابان شاپور، در حد فاصل میدان هفت تیر و میدان شهدا واقع شده است. این حمام به عنوان یکی از بزرگ‌ترین حمام‌های ایران شناخته شده است.

مساحت و ویژگی‎های حمام چهار فصل اراک

مساحت حمام چهار فصل اراک 1600 متر مربع است و در سال 1350 به ثبت ملی رسیده است. این حمام در زمان احمد شاه قاجار و توسط حاج محمد ابراهیم خوانساری ساخته شده و به دلیل نقاشی‌های چهار فصلی که در کاشی‌های دیوار این حمام به کار رفته، به این اسم نام‌گذاری و به نام حمام چهار فصل معروف است.
ساخت حمام چهار فصل اراک، چیزی حدود 38 ماه به طول انجامیده‌ است. برای بازدید از حمام چهار فصل اراک، بهترین فصل، فصل بهار و ماه‌های فروردین و اردیبهشت است. چرا که شهر اراک یک شهر کویری بوده و از نظر آب و هوایی، بهترین زمان برای سفر به این شهر، فصل بهار به ‌خصوص ماه‌های فروردین و اردیبهشت است. البته باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که در فصل بهار به دلیل آب و هوای بسیار خوب شهر اراک، ممکن است بازدید از این بنای تاریخی به دلیل شلوغی و ازدحام جمعیت کمی دشوار باشد، بنابراین  اگر می‌خواهید در آرامش کامل و دور از تجمع و هیاهو، از این مکان بازدید کنید، می‌توانید سایر فصول سال را برای سفرتان انتخاب کنید. مسافران و بازدید‌کنندگان، همه روزه می‌توانند از ساعت 9 صبح تا 18 بعد از ظهر از این مکان بازدید نمایند.

حمام چهار فصل اراک دارای 4 درب است که دو راه آن از طریق خیابان بهشتی از سمت شمال و دو راه دیگر آن از محله شهرداری در جنوب و محله مسجد حاج محمد ابراهیم، به روی بازدیدکنندگان باز می‌شود. آب این حمام در قدیم از قنات تهیه می‌شد. در زمان‌های قدیم تعدادی از خانواده‌های یهودی در روستاهای اراک ساکن شده بودند و به کار تجارت می‌پرداختند و همه امکاناتی داشتند به جز حمام. در آن زمان حاج محمد ابراهیم خوانساری دستور دادند که حمامی ساخته شود تا اقلیت‌های مذهبی هم بتوانند از آن بهره ‌مند شوند و این تنها حمامی در کل کشور ایران است که یهودیان هم می‌توانند از آن استفاده کنند.

طراحی داخلی حمام چهار فصل اراک

کاشی‌های این حمام با طراحی‌های بسیار هنرمندانه‌ای ساخته شده و نقاشی‌هایی از تصویر انسان، گیاهان و حیوانات در آن وجود دارد. این نقش‌ها تصاویری از پیچک‌ها، گل و بوته و غنچه و برگ گیاهان است. علاوه بر این، نقاشی‌های انسانی شامل تصاویری از سربازان دوره قاجار در کاشی‌کاری‌های این حمام وجود دارد.
در این کاشی‌ها رنگ‌های اصیلی مانند زرد، لاجوردی، فیروزه‌ای، سفید، سبز، خاکستری، قرمز، نارنجی و غیره به کار گرفته شده است. سربینه این حمام دارای چهار سکوست که به گرم‌خانه مرتبط می‌شود و از طرف دیگر به خیابان ارتباط دارد. سربینه حمام دارای حوضچه‌ای صلیبی شکل است که برای شستن پاهای افراد که از حمام گرم خارج می‌شوند، قابل استفاده است. این حوضچه از سنگ‌های سیاه ساخته شده است.

موزه حمام چهار فصل اراک

در استان مرکزی 6 موزه مردم شناسی وجود دارد، که موزه حمام چهار فصل از قدیمی‌ترین آنهاست. این حمام در سال 1373 به موزه تبدیل شده است. این موزه معرف آداب و رسوم و نحوه زندگی گذشتگان به ما بوده که هنر اصیل معماری باستانی را می‌توان در نقش و نگارهای این موزه مشاهده کرد. در این موزه، آثار باستانی مربوط به دوره قبل و بعد از اسلام، مانند سکه‌ها، نسخه‌های خطی، ظروف مسی، لوازم ریسندگی و بسیاری از اشیای دیگر که مربوط با حوزه مردم‌شناسی، نگه‌داری می‌شود.
موزه حمام چهار فصل اراک دارای دو بخش اصلی است:
بخش باستان‌شناسی: در این بخش آثار باستانی و قدیمی، مثل سکه‌ها نگهداری می‌شود.
بخش مردم‌شناسی: در این بخش آثاری که مربوط به آداب و رسوم و پوشش مردمان باستان است، نگهداری می‌شود.
مخزن اصلی آب این حمام در وسط قرار گرفته است، به این ترتیب، آب به راحتی به تمام قسمت‌های حمام می‌رسد.
از زیباترین قسمت‌های این حمام، سربینه بخش زنانه است که از نظر معماری نیز توجه همگان را به خود جلب کرده‌است. نکته قابل توجه در این زمینه، این است که این بنا با این معماری باشکوه در دوره‌ای از تاریخ ساخته شده‌است، که امکانات و تجهیزات برای معماری و ساخت بنا بسیار کم و محدود بوده ‌است. سقف تمام قسمت‌های حمام به صورت گنبد طاقی ساخته شده که زیبایی بی‌نظیری دارد.

ویژگی‌های معماری حمام چهار فصل اراک

این حمام که به موزه تبدیل شده است دارای گرم‌خانه، رختکن و حجره‌های متعددی مخصوص زنان، مردان و اقلیت‌های مذهبی است. علاوه بر این، در حمام چهار فصل اراک هشتی‌های ارتباطی، خزینه و آب انبار وجود دارد. این حمام به دلیل حفظ گرمایش داخلی خود، 3 تا 3.5 متر پایین‌تر از سطح خیابان ساخته شده است. این اختلاف سطح باعث می‌شود که دما در این حمام متعادل شود؛ به این صورت که کسانی که از این حمام استفاده می‌کنند، در معرض تغییر ناگهانی دما قرار نمی‌گیرند.
علت اصلی زیبایی منحصر به فرد این موزه، به‌کارگیری کاشی‌های هفت رنگ و معرق است که توجه بسیاری از باستان‌شناسان و همچنین گردشگران را به خود جلب کرده است.
از نکات بسیار مهمی که درباره این حمام وجود دارد، این است که اسکلت مرد 7500 ساله در این موزه به نمایش درآمده است. این اسکلت که در تپه باستانی سرسختی علیا شهرستان شازند پیدا شده، در این موزه رونمایی شده است.

سخن پایانی

اگر شما عزیزان قصد سفر به اراک را دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما از حمام چهار فصل اراک که از فاخرترین نمونه‌های معماری دوره قاجار است، بازدید کنید و از زیبایی‌های منحصر به فرد این بنای باشکوه، نهایت لذت را ببرید. هر ساله گردشگران بسیار زیادی از سراسر ایران و جهان برای بازدید از حمام چهار فصل اراک به این شهر سفر می‌کنند. در ‌واقع این حمام به یکی از نقاط اصلی شهر اراک برای جذب گردشگر تبدیل شده ‌است. دیدنی دیگر جاهای دیدنی اراک را هم از دست ندهید.