در سفر به کردستان اگر دنبال گیوه هستید، می‌توانید بهترین گیوه‌ها را در روستای دَل پیدا کنید؛ روستایی 500 ساله با طبیعتی بکر و خیال‌انگیز که اهالی‌اش هم خیلی مهربان‌اند؛ آنقدر مهربان که اسلحه‌های شکاری و قفس‌ها را شکستند تا دیگر شکار نکنند. به خاطر نزدیکی این روستا به پالنگان، حتما در برنامهی سفر به کردستان، روستای دل را هم در برنامه‌‌تان بگنجانید.
.jpg)
دورنمایی از روستای زیبای دل | عکس: امین احمدی
بهترین زمان دیدن روستای دَل
مناظر و چشماندازهای زیبای روستا، در تمام فصول جذاب و دیدنی‌اند اما از آنجایی که دَل در ارتفاعات قرار گرفته و زمستانش سرد و برفی است، سفر به آن از جاده‌های کوهستانی و پر پیچ و خم منطقه در فصل زمستان بسیار سخت می‌شود و بهتر است در فصل بهار که آب و هوا مطلوب و دلپذیرمی شود، عطر سنجد در روستا می‌پیچد و گل‌های لاله واژگون و شقایق، روستا را پر از رنگ و زیبایی می‌کنند از آن بازدید کنید. به‌خصوص در خردادماه که فصل توت روستا هم هست و می‌توانید از طعم خوش آن در فضای رؤیایی روستا لذت ببرید.
راه دسترسی به روستای دَل
دَل از شهر سنندج 152 کیلومتر فاصله دارد و بخشی از شهرستان سروآباد محسوب می‌شود. برای رسیدن به روستای می‌توانید از راه سنندج یا کرمانشاه اقدام کنید. مثلا به سمت جاده‌ی کرمانشاه-سنندج بروید. بعد از رسیدن به کامیاران باید از بلوار شاهو وارد جاده کامیاران-مریوان شده و حدود 80 کیلومتر دیگر را طی کنید تا پس از روستاهای پالنگان، تفین، سوره‌تو و ژریژه به دَل برسید. راه دیگر این است که از مریوان به سروآباد بروید، بعد به رزآب رفته و از سه راهی رزآب به سمت ژریژه حرکت کنید. از ژریژه به دل برسید اما راه اول رایج‌تر است. اگر می‌خواهید با وسیله نقلیه عمومی به دل بروید دسترسی از سنندج یا کرمانشاه تا کامیاران با مینی‌بوس و تاکسی به‌راحتی امکان‌پذیر است، از کامیاران هم می‌توانید با یک خودروی مناسب جاده به دل برسید. فراموش نکنید که جاده‌ی دل خاکی و کمی صعب‌العبور است و بهتر است حتماً از خودروهای شاسی بلند (SUV)، پاترول، وانت یا جیپ برای دسترسی استفاده کنید.
.jpg)
جاده سرسبز و کوهستانی دل | عکس: حسین خورا
دانستنی‌های قبل از دیدن روستای دَل
- روستای دل 500 سال قدمت دارد و به خاطر همین جزو آثار ملی محسوب می‌شود.
- روستای دل به تولید کفش‌های سنتی کردی (کلاش یا گیوه) معروف است.
- مراسم جشن نوروز روستای دل با روشن کردن آتش، مشعل چرخانی، پوشیدن لباس‌های
محلی و رقص و پای‌کوبی برگزار می‌شود. بنابراین می‌توانید به عنوان جاذبه
روی آن حساب کنید.
- شکارچیان روستا با شکار خداحافظی کرده‌اند. آن‌ها اسلحه‌ها و قفس‌های شکار را شکستند و حیواناتی که گرفته بودند را آزاد کردند.
- روستای دل در فاصله‌ی 30 کیلومتری پالنگان است برای همین می‌توانید بعد از دیدن پالنگان اینجا را ببینید.
- قدمت 500 ساله‌ی روستا را می‌شود از باغ یا چشمه‌ای به نام دژگا (دزگا)،
بومه گه وری (بوم گبر یا مکان گبرها) و گردنه‌ی هوم (شراب) فهمید.
راهنمای بازدید از روستای دَل
این روستا روبروی کوه‌های سر به فلک کشیده شاهو و در حاشیه رودخانه سیروان قرار دارد. کوه مشهوری هم دارد که نام آن هیشور است و از شمال شرق تا شمال غرب روستا امتداد دارد. جمعیت روستا 1000 نفر است و مردمش لباس محلی مخصوص خودشان را دارند. مردم مهمان‌نواز روستای دل به حفظ سنت و آداب و رسوم‌شان خیلی پایبندند.
“اهالی روستای دَل به گیوه‌بافی معروفند. معمولا رویه‌ی گیوه را خانم‌ها با سوزن و جوالدوز می‌دوزند و مردان زیره‌ی گیوه را تهیه می‌کنند.”
روستای دل، مثل روستای اورامانات و پالنگان،
پلکانی است اما چون در میانه‌ی کوه قرار گرفته، شیبش نسبتاً ملایم است و راه‌های داخل روستا پله ندارند. در ساخت خانه‌های قدیمی روستا از مصالحی مانند سنگ، چوب و گل استفاده شده و دیوارهای سنگی به‌صورت خشکه‌چینی ساخته شده‌اند. همه کوچه‌های باریک روستا به میدان اصلی وصل می‌شوند. مسجد حضرت عمر فاروق در مرکز روستا عنصر شاخص روستا است.
.jpg)
معماری پلکانی روستای دل در این تصویر به خوبی مشخص است | عکس: حسین خورا
به جز خانه‌های پلکانی روستا، جاذبه‌ی مهم دیگر اینجا رودخانه‌ی سیروان است که در بخش غربی روستا قرار گرفته. سیروان رودخانه‌ی مهم کردستان است که در نهایت به دجله عراق می‌ریزید. اطراف این رودخانه برای لذت بردن از سکوت طبیعت و دیدن پرندگان بسیار مناسب است. به جز رودخانه، چشمه گول‌گولین و غار شمیران هم از جاهای دیدنی روستای دل هستند که باید حتما در برنامهی گشت و گذار روستا آن‌ها را هم ببینید.
“ اگر خواستید سوغاتی خاصی بخرید که در هیچ کجای دیگر ایران پیدا نمی‌شود، روی قاشق‌های چوبی روستای دل حساب کنید.”
وقتی در روستا مشغول قدم زدن هستید، بدون شک کارگاه‌های کلاش‌بافی و گیوه‌بافی را خواهید دید. حدود 200 کارگاه کلاش‌بافی در این روستا هستند که از نخ قالی، نخ ابریشم و ضایعات چرم برای ساخت کلاش و گیوه استفاده می‌کنند. رویه‌ی گیوه را معمولاً خانم‌ها با سوزن و جوالدوز می‌دوزند و مردان زیره‌ی گیوه را تهیه می‌کنند. به جز گیوه‌بافی، آهنگری، چاقوسازی، جاجیم بافی و ساخت قاشق‌های چوبی هم از فعالیت‌های دیگری است که اهالی روستای دل انجام می‌دهند. جنس قاشق‌های چوبی این روستا از چوب مخصوص مقاومی است که فقط در ارتفاعات هورامان پیدا می‌شود. پس اگر خواستید سوغاتی خاصی بخرید که در هیچ کجای دیگر ایران پیدا نمی‌شود، روی قاشق‌های چوبی روستای دل حساب کنید.
نمای زیبایی است، مگر نه؟
اهالی روستای دل با این‌که یکجانشین هستند اما ییلاق هم دارند. ییلاق یا
هوار که سکونت‌گاه موقت روستاییان در فصل گرم است، شامل خانه‌های
چهاردیواری بدون سقفی است که حداقل امکانات زندگی را دارند. بنابراین اگر
در فصل گرما به روستای دل رفتید، شاید با تعداد کمتری از افراد روبرو شوید.
مردم روستا به اقتضای شغل‌شان که دامداری است، از اواسط بهار به مدت سه تا
چهار ماه در آنجا اقامت می‌کنند و در اواخر تابستان و زمانی که هوا رو به
سردی می‌رود، دوباره به روستا برمی‌گردند.
اگر شما هم می‌خواهید حس و
حال مردم روستا در ییلاق را بفهمید، از آب‌وهوای خنک و مراتع سرسبز آن در
فصل بهار لذت ببرید، از آب گوارای چشمه‌هایش بنوشید و بر فراز کوه، درخت
بزرگ گلابی یا به قول خود اهالی، همروتپله را ببینید، باید یک کوهنوردی 4
یا 5 ساعته (2/2 کیلومتر) از روستای دل داشته باشید.