در خرم‌آباد مراقب گرداب شهر باشید

آدم هر روز نمی‌تواند با تاریخ روبرو شود. در شهر‌های امروزی ما دیگرهیچ اثری از گذشته و هویت ما پیدا نمی‌شود و همه در بازارها و ساختمان های عجیب غرق شده‌ایم. اما برای مردم شهر خرم آباد شاید این قضیه خیلی هم صادق نباشد؛ آنها گرداب سنگی خرم آباد را در مرکز شهرشان دارند. یادگاری از دوره‌ی ساسانیان! باید حس عجیبی باشد وقتی هر روز بنایی جلوی چشمت باشد که عمرش چند صد سال است و از عمر کوتاه خودت خجالت بکشی. کمی بیشتر با گرداب سنگی خرم آباد آشنا می‌شویم.

بهترین زمان دیدن گرداب سنگی خرم آباد

چشمه‌ها بر خلاف رودخانه ها به طور مستقیم از آب باران تغذیه نمی‌شوند و پر آبی و کم آبی آنها تابع قوانین دیگری است. با توجه به سابقه‌ای که این چشمه در طی سده‌ها داشته، پر آب‌ترین زمان‌ آن مربوط به فاصله‌ی میان ماه‌های بهمن و مرداد می‌شود؛ یعنی عموما در اواخر زمستان، کل فصل بهار و اوایل تابستان گرداب سنگی خرم آباد پر آب است و بهترین زمان دیدن آن نیز در این فاصله قرار دارد. از لحاظ آب و هوایی هم شهر خرم آباد در بهار و ماه‌های اردیبهشت و خرداد آب و هوای بسیار مطبوعی دارد. خرم آباد معمولا شهر شلوغی نیست ولی اگر دوست دارید با خیالی راحت و بدون هر گونه مزاحمت به بازدید از گرداب سنگی خرم آباد بپردازید بهتر است در ایام عید نوروز به دیدن آن نیایید. پیشنهاد می‌کنیم بازدید خود را به ساعات پایانی روز موکول نکنید و صبح قبل از گرم شدن یا تاریک شدن هوا به دیدن آن بیایید تا بتوانید به خوبی جزئیات ظریف این بنای باستانی را ببینید و چیزی از چشمتان دور نماند و همچنین بتوانید عکس‌های بهتری بگیرید.
راه دسترسی به گرداب سنگی خرم آبادگرداب سنگی در استان لرستان و شمال غربی شهرستان خرم آباد، جنب ساختمان شهرداری خرم آباد قرار گرفته است. برای رسیدن به گرداب سنگی خرم آباد دو راه دارید. یا باید ابتدا خود را به میدان تختی برسانید و سپس به سمت بلوار هفده شهریور بپیچید،‌که در این صورت درست پس از میدان در سمت راست خود این بنای باستانی را می‌بینید. راه دیگر این است که خود را به خیابان مجاهدین اسلام برسانید و به سمت موزه‌ی میرملاس حرکت کنید؛ بر سر سه راهی که موزه قرار گرفته‌ است به سمت راست بپیچید تا وارد خیابان هفده شهریور شوید؛ در انتهای این خیابان میدان تختی و در سمت چپ شما گرداب سنگی خرم آباد قرار گرفته است. به جز در برخی ساعات شلوغ و ایام تعطیل به ترافیک نخواهید خورد. البته همین ترافیک هم قابل قیاس با ترافیک‌های تهران و شهر‌های بزرگ دیگر نیست و بسیار گذارا است. نزدیک به دو انتهای خیابان هفده شهریور ایستگاه اتوبوس درون شهری وجود دارد و دسترسی به گرداب سنگی خرم آباد با تاکسی هم به راحتی ممکن است. جدا از همه‌ی اینها، گرداب سنگی خرم آباد را همه‌ی مردم شهر می‌شناسند و هر کجای شهر که باشید با بردن اسم آن سریع و بدون دردسر شما را به آنجا راهنمایی می‌کنند.

هزینه‌ی بلیط و ساعات دسترسی

ساعات بازدید از گرداب سنگی خرم آباد محدودیتی ندارد و برای بازدید از آن نیازی به پرداخت پول و خرید بلیط نیز نیست.

دانستنی‌های قبل از دیدن گرداب سنگی خرم آباد

•    کارکرد این بنا در زمان‌ ساسانیان این بوده است که آب چشمه را جمع آوری کرده و به وسیله‌ی کانال‌های احداث شده آن را به نقاط مورد نظر هدایت نماید. اهمیت آب شیرین به دلیل کمبود آن در تاریخ ایران بسیار زیاد بوده است و شیوه‌های متنوعی برای نگه‌داری و انتقال آن مورد استفاده قرار می‌گرفته. این بنا برای اولین بار برای رساندن آب به شهر شاپور‌خواست احداث گردید.
•    گرداب سنگی خرم آباد بنایی دایره‌ای شکل است که 18 متر قطر دارد. پهنای ساختمان آن 3 متر و عمق آن از 10 تا 18 متر ذکر شده است.
•    گرداب سنگی خرم آباد مانند بسیاری دیگر از بناهای تاریخی به جا مانده از دوران ساسانی در استان لرستان از ساروج و سنگ ساخته شده است که علاوه بر نشان‌ دادن توانایی‌های ایرانیان در تولید مصالح مقاوم، معماری و شیوه‌ی ساخت هوشمندانه‌ای نیز دارد.
•    این بنا دارای دریچه‌ای به 160 در 90 سانتی‌متر است که توسط جسمی سنگی باز و بسته می‌شود و جریان آب را از این طریق کنترل می‌کنند.

•    چشمه‌ی زیر گرداب سنگی خرم آباد در پر آب ترین حالت خود دبی حدود 170 لیتر بر ثانیه آب را وارد بنا می‌کند که هم‌اکنون به صورت مداوم از آن خارج و در جویبار جاری است. میزان آب در برخی فصول آن قدر زیاد می‌شود که سابقه‌ی سرریز کردن آن نیز وجود داشته است. در برخی مواقع به دلیل بارش زیاد و افزایش دبی آب چشمه، حجم زیادی از آب در سطح خیابان‌های اطراف نیز جاری می‌شود.
•    گرداب سنگی خرم آباد که در زبان محلی به آن گردآو بردینه می گویند در سال 1355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
•    بررسی بقایای تاریخی نشان می دهد که در آن نزدیکی آبادی‌هایی حضور داشته‌اند که در دوره‌های مختلف تاریخی از گرداب سنگی خرم آباد تغذیه می‌شدند و حیات خود را مدیون آن بودند. برای مثال در فاصله‌ی 12 کیلومتری این بنا یک آسیاب آبی باستانی کشف شده است که در گذشته‌های دور از آب گرداب سنگی خرم آباد فعالیت می کرده است.
•    به دلیل دچار شدن کشور‌مان به خشکسالی در چند سال اخیر، آب چشمه‌ی گرداب سنگی خرم آباد در بعضی ماه ها کاملا خشک شده است.

راهنمای بازدید از گرداب سنگی خرم آباد

جای تاسف بسیار دارد که گرداب سنگی خرم آباد، بنایی با این عظمت و تاریخ باستانی اینچنین مغفول و از چشم مردم و مسئولین دور مانده. هنگام دیدن از این مکان فکر نمی‌کردم که قرار است از لابلای خانه‌های قدیمی و بلوار‌ها و پارک‌های تازه ساخت شهر عبور کنم تا به آن برسم. چه زیادند جاهایی که نه مثل گرداب سنگی خرم آباد تاریخ طولانی دارند و نه زیبایی چندانی دارند ولی هر ساله صدها هزار نفر از آنها بازدید می‌کنند و با دقت از آنها مراقبت می‌شود. از این‌ حرفها بگذریم و کمی به خود گرداب سنگی خرم آباد بپردازیم.
چیزی که در نگاه اول بیش از هر چیزی شما را مجذوب خواهد کرد بزرگی این حوضچه‌ی کوچک است. 18 متر قطر و 18 متر ارتفاع و آنهم با اجر و سنگ،‌بنایی است که اگر امروز هم ساخته شود تحسین برانگیز است چه برسد به صد‌ها سال قبل! برای بازدید دقیق از گرداب سنگی خرم آباد به بیش‌از یک ساعت زمان نیاز ندارید اما می‌توانید ساعت‌ها به دیواره‌ی آن تکیه کنید، به عمق آب چشمه خیره شوید و به تاریخ عجیب آب در ایران فکر کنید. آبی که روزگاری آنقدر اهمیت داشته است که چنین بنایی برای کنترل‌ آن می‌ساختند اکنون بدون هیچ مراقبتی از درون همان کانال‌ها در شهر جاری است.

در اطراف گرداب سنگی خرم آباد فضای سبز برای نشستن در سایه و استراحت کردن وجود دارد و از آنجایی که در مرکز شهر قرار گرفته است نیازی نیست نگرانی از بابت دسترسی به فروشگاه، سرویس بهداشتی یا دیگر امکانات داشته باشید. بازدید از این مکان می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای گردشگری‌های خانوادگی یا دوستانه باشد و گذر زمان را هر چند اندک، برای‌تان خوش آیند می‌کند. جاذبه‌هایی نظیر سنگ نبشته‌ی خرم آباد، قلعه‌ی فلک الافلام و موزه‌ی میرملاس در نزدیکی این مکان قرار گرفته اند و بازدید از آنها به صورت یک مجموعه می تواند روز گردشگری پرباری برای شما رقم بزند. حتما مراقب کودکان خود در هنگام بازدید اطراف آن باشید و تلاش کنید تصادفا صدمه‌ای به قسمت‌های مختلف آن وارد نکنید؛ همه‌ی ما باید در حفظ و نگه‌داری میراث تاریخی و طبیعی کشورمان کوشا باشیم.