بازار اراک

شهر اراک یا همان سلطان آباد قدیم، از زمان‌های دور برای فرماندهان جنگی اهمیت بسیار زیادی داشته است، به همین دلیل بناهای استراتژیک زیادی در این شهر می‌بینیم که از گذشته به جا مانده‌اند. بازار اراک از این مکان‌های استراتژیک است که این بار نه برای استراتژی جنگی بلکه با هدف پیشرفت و رونق اقتصادی در این شهر بنا شد. یوسف خان گرجی که به بانی شهر اراک شهرت داشت، هم زمان با تصمیم گیری برای ساخت بناهای شهری در منطقه سلطان آباد، ساخت بازار اراک را نیز آغاز کرد. تکمیل شدن سازه‌های شهر و بازار به موازات هم پیش رفت و در نهایت شهری قدرتمند در اقتصاد و سیاست به نام اراک به وجود آمد.
اکنون با گذشت 200 سال هنوز هم بازار اراک که در واقع به آن مجموعه تاریخی بازار اراک می گویند، شالوده اصلی اتحاد بازاریان و قلب اقتصاد اراک است. بازار اراک ویژگی‌های منحصر به فرد زیادی دارد که دیدن آن را لذت بخش‎تر می‌کند. در ادامه با اسمارتیز همراه باشید تا این ویژگی‌ها را بازگو کنیم و این بنای خاص را بیشتر به شما معرفی کنیم. البته که نیازی نیست حتی در تابستان نگران هوای درون بازار اراک باشید. این بازار طوری ساخته شده که در تابستان هواگیری بسیار خوبی دارد و با وجود هوای گرم بیرون، هوای داخل بازار خنک و مطبوع است. اگر شلوغی شهر در فصل بهار را نمی‌پسندید، اوایل پاییز نیز فرصت خوبی برای دیدن آثار تاریخی اراک است زیرا هوا هنوز خیلی سرد نیست و طبیعت اراک نیز مملو از رنگ‌های پاییزی می‌باشد.

آدرس و راه‌های دسترسی به بازار اراک

آدرس: استان مرکزی، اراک، میدان ارگ
بازار اراک در مرکز بافت تاریخی شهر قرار دارد. موقعیت مکانی بازار به گونه‌ای است که بین دو میدان اصلی شهر قرار دارد و اگر در ساعات پرترافیک به سمت بازار نروید، دسترسی به آن آسان است. دو میدان شورا و میدان ارگ به ترتیب در جنوب و شمال بازار قرار دارند که از هر نقطه‌ای از شهر می‌توانید به آن‌ها برسید. این بازار طوری ساخته شده که 4 مسیر اصلی آن به بیرون از بازار راه دارد. یعنی شما از 4 مسیر می‌توانید وارد بازار اراک شوید.
بولوار خمینی، خیابان پاسداران، خیابان محسنی و میدان ارگ، همگی به ورودی‌های بازار اراک راه دارند. بولوار قائم مقام نیز که یکی از بولوارهای بزرگ شهر است، شما را به خیابان پاسداران متصل می‌کند. به این صورت شما از هر نقطه‌ای شهر به راحتی می‌توانید به بازار اراک بروید. اما بهتر است بازار گردی و قدم زدن در تاریخ و اصالت این شهر را از میدان ارگ آغاز کنید. زیرا در این مسیر مسجد و مدرسه این بازار را نیز می‌توانید ببینید و سپس در شلوغی بازار غرق شوید.

هزینه بلیط و ساعات دسترسی

هزینه بلیط: برای بازدید از بازار اراک نیازی به پرداخت ورودی نیست. زیرا بازدید از این مکان برای عموم رایگان است.
ساعات دسترسی: بازار اراک هر روز از ساعت 8 صبح تا 11 برای بازدید عموم در دسترس است.

داسنتنی‎های قبل از دیدن بازار اراک

بازار اراک در سال 1228 هجری قمری در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار به دستور یوسف خان گرجی(بانی شهر اراک) ساخته شد. این بنا پس از تصمیم گیری وی برای ساخت شهری پیشرفته‌تر، اولین بنای اراک محسوب می‌شود.
بازار اراک برخلاف سایر بازارهای سنتی که در شهرهای دیگر بنا شده‌اند، با یک طرح از پیش تعیین شده و مهندسی شده ساخته شده است. در این طرح 4 راه اصلی به صورت شمالی-جنوبی و شرقی-غربی برای بازار در نظر گرفته شده است.
سراها و تیمچه‌ها در راه اصلی طوری ساخته شده‌اند که راهی فرعی به بیرون داشته باشند. همه این راه‌های فرعی نیز عمود بر راه‌های اصلی به وجود آمده است. این تدبیر به منظور خروج آسان‌تر افراد درون بازار و کسبه هنگام وقوع اتفاقاتی مانند آتش سوزی یا زلزله اندیشیده شده است.
هنگامی که ساخت بازار اراک و سایر بناهای شهر تکمیل شد، راه‌های اصلی هرکدام به دروازه‌های اصلی شهر راه داشتند. این دروازه‌ها که اکنون اثری از آن‌ها نیست قبله، راهزان، شهرجرود و حاج علی نقی نام داشت. این موضوع باعث می‌شد بازار اراک به یک نقطه استراتژیک و بسیار مهم در شهر تبدیل شود.
اراک یا سلطان آباد قدیم قبل از اینکه به اراک تبدیل شود رونق اقتصادی بسیار زیادی داشت. دلیل آن هم شهرت جهانی فرش ساروق و مرغوبیت محصولات کشاورزی در این منطقه بود. از این رو یوسف خان گرجی تصمیم گرفت با ساخت بازار اراک اقتصاد این شهر را هدفمندتر و منسجم‌تر کند.
بازار اراک تنها یک بازار نیست. بلکه این بازار تاریخی شامل بخش‌های دیگری از جمله مدرسه، مسجد و حمام نیز می‌شود. هرکدام از این بناهای داخل بازار معماری خاص خود را دارند که متناسب با کاربرد آن‌ها تعیین شده است.
معماری بازار اراک به گونه‌ای است که دو راه اصلی شمالی- جنوبی به طول 700 متر و شرقی-غربی به طول 200 متر در نقطه‌ای از بازار موسوم به چهار سوق به هم متصل می‌شوند. در مرکز چهار سوق یک حوض سنگی نیز وجود دارد که وظیفه اعتدال و تصفیه هوا را به عهده دارد.
جالب است بدانید که گنبدهای ساخته شده بر روی سقف بازار نیز از الگوی مسیرهای اصلی بازار پیروی می‌کنند و در یک راسته ساخته شده‌اند. همگی این گنبدها در مرکز خود یک حفره شش ضلعی دارند که هم وظیفه نورگیری و هم تهویه هوای داخل بازار را دارد. همه این تمهیدات در نظر گرفته شده تا هوای بازار در زمستان گرم و در تابستان خنک‌تر از هوای بیرون باشد.
برای ساخت بنای بازار از آجر، گچ، آهک و خاک رس استفاده شده. برای استحکام بیشتر بنا معماران از تیرهای چوبی بهره بردند و برای مقاومت بیشتر ستون‌ها در پایه آن‌ها از ورق‌های منجمد مسی و سربی استفاده کرده‌اند.

راهنمای بازدید از بازار اراک

بازار اراک یک مجموعه تاریخی با معماری منحصر به فرد است که از همان بدو تولدش در اراک ارزش زیادی برای رونق اقتصاد و پیشرفت شهر داشت. یوسف خان گرجی با بنا نهادن بازار اراک تأثیر بسزایی بر شناخته شدن بیشتر این شهر داشت. بازار اراک امروزه نیز از قطب‌های اقتصادی مهم شهر اراک است. اما بازار اراک تنها یک بازار نیست. بلکه یک اثر لطیف هنری نیز محسوب می‌شود. به همین دلیل نیز سالانه هزاران گردشگر برای دیدن بازار اراک راهی این شهر می‌شوند.
در بدو ورود به بازار اراک شاید کمی سردرگم شوید. اما اگر به مسیری که در آن قرار دارید توجه کنید می‌توانید خود را به قسمت زیبای بازار یعنی چهار سوق خود را برسانید. البته بهتر است عجله نکنید. زیرا در مسیر مغازه‌های سنتی زیادی وجود دارند که از صنایع دستی و فرش گرفته تا لباس و خوراکی‌های محلی می‌فروشند. بستگی دارد از کدام ورودی وارد شده باشید. زیرا هر سرا و تیمچه در بازار متعلق به صنف خاصی است.
توصیه ما برای دیدن بازار این است که در ابتدا به سراغ سرای صنایع دستی و فرش‌های دستباف بازار بروید. زیرا در این سراها زیباترین دست سازه‌های هنرمندان استان مرکزی را خواهید دید. فرش‌های مشهور ساروق نیز در راسته فرش فروش‌های بازار اراک خودنمایی می‌کنند که دیدن آن‌ها خالی از لطف نیست.
حمام چهار سوق که در تقاطع مسیرهای اصلی قرار گرفته است از دیگر دیدنی‌های بازار اراک است. این حمام نیز مانند دیگر بخش‌های بازار با سقف گنبدی با کاشی کاری‌های زیبا و ظریف ساخته شده است. دیدن این حمام زمان زیادی نمی‌گیرد.
پس از دیدن حمام به سراغ مدرسه و مسجد بازار اراک بروید. این دو اثر در ورودی میدان ارگ قرار دارند. مدرسه سپهداری یک اثر تاریخی بسیار زیبا و مشهور است که در همان نگاه اول شما را متحیر خواهد کرد. ترکیب کاشی‌های فیروزه‌ای با سفید و رنگ کرم دیوارها تضادی بسیار زیبا به وجود آورده است. مسجد بازار نیز به سبک همین مدرسه ساخته شده و از ارزش تاریخی بالایی برخوردار است.
بازار گردی آن هم در بازار اراک حس عجیبی دارد. انگار به 200 سال پیش سفر کرده‌اید. همه چیز در این بازار بوی سنت‌های ایرانی را می‌دهد. پس اگر قصد بازدید از بازار اراک را دارید، بهتر است کفشی راحت بپوشید تا گوشه گوشه این بازار قدم بگذارید و از آن همه زیبایی لذت ببرید.

قصد سفر به اراکرا دارید؟ مطالب «جاهای دیدنی اراک» و «رستوران های اراک» را از دست ندهید.