چشمه مرتضی علی، محل عبور آب سرد و گرم از کنار هم

طبس شهری کویری است و کویر، سرزمینی رازآلود و مبهوت کننده که سفر به آن جزو هیجان‌انگیزترین سفرهای عمر شما خواهد بود. در سفر به طبس شما با یک تیر چند نشان خواهید زد. هم به دیدن کویر می‌روید و هم به دیدن جاذبه‌های طبیعی اطراف آن. 

بهترین زمان سفر به شهر طبس، فصل پاییز و زمستان است چون این دو فصل بهترین زمان برای سفر به مناطق کویری با آب و هوایی خشک هم هستند. در این زمان هوا خنک و عالی است. پس در تابستان قید رفتن به تنگه‌ی مرتضی را بزنید که هوای گرمی دارد. 

آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، 27 کیلومتری طبس، روستای خرو

مسیر دسترسی: بعد از رسیدن به شهر طبس باید از مرکز شهر به سمت بلوار شهید صدوقی بروید و دنبال بلوار شهدای گمنام بگردید. این بلوار شما را به خروجی شهر هدایت خواهد کرد. در این مسیر، شما باید به سمت روستای خَرو بروید. رسیدن به این روستا، می‌توانید راهنمای شما برای چشمه مرتضی علی باشد.. بعد از روستا، باید از خروجی اول خارج شوید و از اردوگاه میرزاکوچک‌خان در سمت راست عبور کنید. به طرف جاده چشمه مرتضی علی بروید و چند کیلومتر جلوتر به مقصد می‌رسید. اگر با ماشین شخصی هستید، باید ماشین‌تان را در پارکینگ پارک کنید و بقیه مسیر را از پله‌ها به پایین بروید تا به دهانه‌ی تنگه برسید. از پارکینگ تا خودِ چشمه باید مسیری حدود 5 کیلومتر را پیاده بروید. بیشتر مسیر پیاده‌روی از داخل آب خواهد بود که بسته به بارندگی فصلی، عمق و شدت آب زیاد و کم است.

هزینه بلیط برای گردشگران ایرانی: رایگان

هزینه بلیط برای گردشگران خارجی: رایگان

ساعات بازدید: 24 ساعته

مدت زمان پیشنهادی: 2 الی 3 ساعت

• چشمه مرتضی علی به همزمانی دو جریان آب سرد و گرمش معروف است. مثلا وقتی در آب هستید، بعضی جاها جریان آب سرد را احساس می‌کنید و بعضی جاها جریان آب گرم.
• دلیل عدم اختلاط آب گرم و سرد تنگه، غلظت آب گرم به دلیل رسوبات آن است. برای همین آب گرم با آب سرد مخلوط نمی‌شود.
• اختلاف دمای جریان آب گرم و سرد تنگه، تا 10 درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد. حدود 300 متر، اختلاف دمای آب را در تنگه احساس خواهید کرد. 
• در چشمه مرتضی علی هم مثل کال جنی خانه‌ی گبرها را بر دیواره‌ها می‌بینید. حدود 1500 سال پیش ساسانیان با معماری خاص خود، اتاقک‌هایی را در دیواره‌های چشمه مرتضی علی حفر کردند.
• خانه‌ی گبرهای چشمه مرتضی علی معماری جالبی دارند. مثلا وقتی داخل آن‌ها بروید و بعد از گذر از چاه‌هایی با ارتفاع 10 متر، به دالان بالا می‌رسید. این دالان‌ها به اتاقک‌هایی منتهی می‌شوند. ورود به این دالان‌ها دشوار است و تنها اگر وسایل صخره‌نوردی و تجربه کافی دارید، شروع به ماجراجویی کنید.
• چشمه مرتضی علی منبع آبی برای مزارع و باغ‌های شهر طبس است. این آب از طریق نهرآبی به شهر منتقل می‌شود. 
• بزرگ‌ترین چشمه در تنگه‌ی مرتضی علی از حفره‌ای بزرگ‌ سرچشمه می‌گیرد. این چشمه به حمام مرتضی علی معروف است.
• مردم محلی اعتقاد دارند که اثر نعل‌مانند روی یکی از دیواره‌های تنگه، جای نعل اسب حضرت علی (ع) است. برای همین به این تنگه و چشمه، مرتضی علی می‌گویند.

برای پیمایش تنگه‌ی مرتضی علی، باید صندل کوهنوردی یا دمپایی داشته باشید. پوشیدن کفش و پیاده‌روی در این تنگه، کاری اشتباه و ملال‌آور خواهد بود. اگر هم دمپایی یا صندل ندارید، می‌توانید سر راه‌تان از روستای خرو، دمپایی یا صندل پلاستیکی بخرید که قیمت‌هایش در حال حاضر بین 10 تا 40 هزار تومان متغیر است (پاییز 1398).

سعی کنید که حتما یک دست لباس اضافی خشک هم داشته باشید تا هنگام برگشت از چشمه مرتضی علی اگر نیاز به تعویض لباس داشتید به مشکل برنخورید. کوله‌پشتی کم‌حجم و سبکی هم با خودتان بردارید و داخلش را پر از تنقلات و آب کنید تا در جریان پیمایش تنگه گرسنه یا تشنه نشوید. بعد از اینکه لباس مناسب پوشیدید، باید چندین پله را پایین بروید تا وارد دره شوید. معمولا آخر هفته‌ها اینجا شلوغ است و خانواده‌های زیادی برای گذران اوقات فراغت به اینجا آمده‌اند. در همین نزدیکی هم چند چادر وجود دارند که وسایل خوراکی و سوغاتی می‌فروشند. بد نیست که از اقتصاد محلی حمایت کنید و در مسیر برگشت از تنگه، سوغاتی‌های‌تان را از اینجا بخرید. از چند مسیر آبی باید عبور کنید تا به ورودی تنگه برسید.

ورودی تنگه آنچنان که در ذهن همگی‌مان ممکن است باشد، تنگ نیست و ورودی فراخی دارد. با این حال هرچه که جلوتر می‌روید، دیواره‌ها به هم نزدیک می‌شوند. در مسیر می‌توانید از دیدن لایه‌های مختلف رسوبی تنگه، آب زلال، چشمه‌هایی که از دل سنگ‌ها بیرون زدند لذت ببرید یا اگر خسته شدید، پاهای‌تان را به ماهی‌های دکتر فیش بسپارید. ماهی «گاراروفا» که بیشتر به دکتر فیش معروفند، از ماهی‌هایی هستند که برای پاکسازی و درمان خشکی پوست و حتی کک و مک در کلینیک‌های زیبایی استفاده می‌شوند. حالا چرا نباید از آن‌ها به صورت رایگان و بدون وقت دکتر استفاده کنید؟ فقط کافی‌ست در گودال‌هایی که این ماهی‌ها هستند، پاهای‌تان را بی‌حرکت نگه دارید و اجازه دهید که دکترها کارشان را انجام دهند. آن‌ها به پاهای شما نزدیک می‌شوند و شروع می‌کنند به لمس پوست‌تان. ممکن است در دقیقه‌های اول فکر کنید که ظرف چند ثانیه پای‌تان خورده می‌شود اما این فقط یک حس زودگذر است. حس قلقک در ده دقیقه‌ی اول آرام و قرار را از شما می‌گیرد اما بعد از مدتی همه چیز برای‌تان عادی خواهد شد.

اگر نگران این موضوع هستید که این ماهی‌ها ممکن است باعث انتقال بیماری شوند، باید بگوییم که اصلا نگران نباشید چون تا به حال چنین چیزی گزارش نشده.بعد از چند کیلومتر پیمایش تنگه، به بند شاه عباسی یا طاق شاه عباسی می‌رسید. می‌گویند اینجا نازک‌ترین سد جهان است؛ البته این لقب نازک‌ترین را همه‌ی وبسایت‌های گردشگری عنوان کردند اما شما آن را باور نکنید.
بند شاه عباسی، در اصل برای هدایت و جمع کردن آب رودخانه‌ی نهرین که از وسط تنگه می‌گذشته در زمان صفویان احداث شده است. با این حال از آنجایی که حجم آب ورودی به تنگه زیاد بوده، احتمال داده که این بند توان کافی برای جمع کردن آب را نداشته و در صورت شکستگی ممکن بوده که بشکند و کل شهر طبس به زیر آب برود. برای همین عملیات ساخت بند نیمه‌کاره رها شد.
می‌گویند روی دیواره‌های این بند، سنگ‌نگاره‌هایی از بز کوهی نقش شده که در زبان محلی نماد درخواست فراوانی آب و فراوانی نعمت است. ایرانی‌ها به طور کلی معتقد بودند که حک کردن این نقوش، باعث افزایش آب و حفظ پاکیزگی آن می‌شده است. پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع مسیر حتما با خودتان کیسه‌ی زباله‌ای ببرید تا اگر آشغال یا زباله‌ای دیدید، برشان دارید. متاسفانه در مسیر با بطری‌های آب معدنی خالی، پلاستیک و ظروف پلاستیکی روبرو خواهید شد!