شاید هنوز ماشین زمانی اختراع نشده باشد که با آن بتوانیم به اعماق تاریخ سفر کنیم و زندگی انسان‌های پارینه‌سنگی یا مبارزه‌ی سوارکاران اشکانی را از نزدیک ببینیم. اما بقایای اسرارآمیز آن‌ها را می‌توانیم در یک گنجینه‌ی بزرگ پیدا کنیم.
موزه ایران باستان (موزه‌ی ملی ایران) دقیقا مثل گنجینه‌ای می‌ماند که شما را به هزاران هزار سال پیش پرت می‌کند. حتما دهان‌تان از تعجب باز می‌ماند وقتی به تماشای اجسادی که ده هزار سال بیشتر از شما سن داشته باشند بروید و رازهای پنهان این آدم‌ها را از زبان راهنمای موزه بشنوید. موزه ایران باستان را باید در لیست تهران‌گردی‌تان بگذارید.
نمایی از معماری بیرونی موزه‌ی باستان ایران که الهام گرفته شده از طاق کسری است.
بهترین زمان بازدید از موزه ایران باستان
موزه ملی ایران در شهر تهران بنا شده است و تهران هم شهریست که هر زمان بخواهید به آن سفر کنید ویژگی‌های خاص خودش را دارد. به صورت کلی می‌توان گفت این شهر، تابستان‌هایی بسیار گرم و خشک و زمستان‌هایی سرد دارد. هر چند تهران در چهارفصل سال امکان بازدید از موزه ایران باستان را به شما می‌دهد. سفر به پایتخت شلوغ برای بازدید از موزه در سرما و برف زمستان، شاید برای هر کسی لذتبخش نباشد اما معمولا یک خوبی دارد. میزان فروش بلیط هواپیمای شهر تهران در فصل زمستان تا حدودی کاهش می‌یابد و از سوی دیگر هزینه‌های اقامت در این فصل بسیار کم می‌شود. برای همین می‌توان چند روز از زمستان را برای بازدید از این جاذبه‌ی گردشگری اختصاص داد.
بهترین زمان برای بازدید از موزه ایران باستان تهران، فصل پاییز و اوایل فصل بهار است که هوا سر سازگاری با ما دارد. خصوصا در روزهای عید که تهرانی‌ها برای گشت و گذار و سر زدن به اقوام و آشنایان خود، پایتخت را ترک می‌کنند.
تابستان‌ها هم اگر چه حرارت هوای تهران چنگی به دل نمی‌زند اما به دلیل تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در این فصل، بسیاری از خانواده‌ها آن را زمان خوبی برای سفر به این شهر می‌دانند. مخصوصا با دانستن این موضوع که با تعطیلی مدارس و بسیاری از شغل‌های فصلی، تهرانی‌ها به مسافرت تابستانی می‌روند و خیابان‌های این شهر برای رفت و آمد خلوت‌تر می‌شوند و بازدید از جاذبه‌هایی چون موزه ملی ایران راحت‌تر است.
راه دسترسی به موزه ایران باستان
موزه ایران باستان در شهر تهران بنا شده و دسترسی به آن بسیار راحت است. اگر خودروی شخصی دارید و قصد دارید خودتان برای رسیدن به موزه پیش‌قدم شوید فقط کافیست به میدان امام خمینی شهر تهران بروید و از مسیر خیابان امام خمینی تا ابتدای خیابان سی تیر ادامه دهید تا از آنجا به محل موزه ایران باستان در خیابان پروفسور رولن برسید. هرچند که پیدا کردن جای پارک در این منطقه سخت است. اگر هم می‌خواهید که با وسایل حمل و نقل عمومی به موزه بروید خوشبختانه هم بی‌آرتی‌ها و اتوبوس‌های شهری شما را تا نزدیک موزه ایران باستان می‌رسانند و هم تاکسی‌های خطی مسیر خیابان امام خمینی می‌توانند شما را تا درب موزه برسانند. از طرفی ایستگاه مترو در پایانه‌ی خیابان امام خمینی وجود دارد و شما از هر کجای شهر تهران یا کرج می‌توانید با کم‌ترین هزینه خود را به این جاذبه‌ی مهم برسانید.
شما در موزه‌ی ایران باستان می‌توانید با مرد نمکی ملاقات کنید!
هزینه‌ی بلیط و ساعات بازدید
بلیط ورودی برای گردشگران داخلی: 50000 ریال
بلیط ورودی برای گردشگران خارجی: 300000 ریال
روزهای بازدید: همه روزهای هفته به جز ایام سوگواری و شهادت حضرت علی- رحلت پیامبر اکرم(ص) -شهادت امام جعفرصادق(ع) - عاشورا و تاسوعای حسینی
ساعت بازدید: بهار و تابستان 9 تا 18:15، پاییز و زمستان 9 الی 16:15
دانستنی‌هایی قبل از دیدن موزه ایران باستان
راهنمای بازدید از موزه ایران باستان
معماری ساختمان موزه ایران باستان به تنهایی یک شاهکار هنریست. از آن‌جایی که طرح و نقشه‌ی یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر، نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شده است. رنگ آجرها نیز به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. طراحی نقاط دیگر موزه هم برگرفته از فضای معماری دوره اشکانیان و کاخ الحضر در شمال عراق است.
مساحت کلی بنای موزه حدود 11000 متر مربع است که شامل یک ساختمان اصلی سه طبقه است. البته در ابتدا زمینی به مساحت 5500 متر مربع برای ساخت موزه اختصاص داده شده بود. خود بنای موزه 11000 متر مربع است و 2744 متر هم زیر بنای آن است. سالن اصلی و همکف موزه ایران باستان حدود 2000 متر مربع مساحت دارد و در دو طرف دیوارهای آن پنجره هایی هلالی شکل، برای تامین نور طبیعی داخل موزه تعبیه شده است.
در موزه ایران باستان اشیای تاریخی به ترتیبت قدمت‌شان قرار گرفته‌اند. در واقع مسیری که برای بازدید در نظر گرفته شده است، از قدیمی‌ترین دوران به جدیدترین دوران می‌رسد. قدیمی‌ترین اشیاء، مربوط است به دوران‌های مختلف پارینه سنگی. اشیاء سنگی این بخش، بین 800 هزار تا یک میلیون سال قدمت دارند که نشانگر حضور انسان‌های اولیه در فلات ایران هستند. هرچه جلوتر بروید از قدمت اشیاء کمتر می‌شود. به عنوان مثال ابزارهای سنگی مربوط به 10 هزار سال قبل هم در این بخش قرار دارند. آثار اقوام آریایی در فلات پهناور ایران به ویژه هنر برنز لرستان، نقوش نمادین مهرها، تدفین به صورت جنینی در تابوت‌های سفالی قیر اندود شده و کشف شده از تپه‌ی حسنلوی آذربایجان، قانون حمورابی، کتیبه‌ها و حجاری‌های دوران باشکوه هخامنشی به ویژه آثار اکتشافی از تخت جمشید، آثار یونانی، آثار دوران اشکانی، آثار ساسانیان و… مجموعه‌ای بسیار غنی از تاریخ و تمدن کشور را دور هم فراهم کرده‌اند. در میان این آثار، آثار بسیار ارزشمند دیگری مانند مرد نمکی (یکی از مردان نمکی کشف شده از معدن نمک چهرآباد زنجان) هم دیده می‌شود.
افزایش کاوش‌های باستان‌شناسی در کشور و کشف اشیای تاریخی بیشمار از دوران مختلف از جمله دوره‌ی اسلامی، باعث ساخت انبارها و مخازنی در زیرزمین مجموعه شد. در نهایت به دلیل افزایش تعداد این آثار، علاوه بر نوسازی‌هایی که در جهت بهبود نگهداری از این آثار تاریخی صورت گرفت، در سال 75 اشیاء اکتشافی از دوران اسلامی را به ساختمان مجاور موزه ایران باستان (موزه دوران اسلامی) انتقال دادند. امروزه به مجموع موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی، موزه ملی ایران می‌گویند.
بقایای اجساد و ظروف انسان‌های ماقبل تاریخ در موزه‌ی ایران باستان | عکس: نسیم آقایی
موزه ایران باستان در مقایسه با موزه‌های مطرح دنیا، یکی از معدود موزه‌هایی است که اکثریت قریب به اتفاق آثار آن از راه و روش علمی و به همراه مشخصات تاریخی، محل کشف آن‌ها، گروه متخصص و باستان‌شناس و با آگاهی از لایه‌های مختلف تمدنی به دست آمده‌اند. در نتیجه آثار این موزه دارای هویت منحصر به فرد است و هرکدام از اشیای تاریخی آن شناسنامه‌ای جداگانه دارند. آثاری که در موزه‌ی ایران باستان در معرض نمایش قرار گرفته، تنها گوشه‌ای از آثار و اشیایی هستند که در خزائن این موزه نگهداری می‌شوند. بسیاری از اشیای ارزشمند اکتشافی کشور، به دلیل کوچک بودن فضای موزه (زیرا این موزه در آن زمان و بر اساس حجم آثار اکتشافی زمان خودش ساخته شده است) در انبار خزائن آن نگهداری می‌شوند.
ظروف سنگی جیرفت و شهداد با نقوش متنوع مانند نبرد انسان با جانوران اساطیری و نقش مایه‌های هندسی، جانوری و گیاهی از نمونه‌های شاخص این ظروف منقوش‌اند که در ویترین‌ها به نمایش درآمده‌اند. از دیگر آثار مهم این دوره در سالن موزه پیکر گلی از شهداد است که نشان‌دهنده‌ی نیم‌تنه‌ی مردی برهنه با دستان جمع شده بر روی سینه، احتمالاً در حالت نیایش نشان داده شده است.
ظروف، ادوات جنگی، اشیا تزئینی، پیکرک‌های انسانی و جانوری از جمله اشیای فلزی اواخر عصر مفرغ و آغاز عصر آهن هستند که در سالن به نمایش درآمده‌اند. همچنین سفال خاکستری با سطح صیقلی و داغ‌دار و همچنین ظروف با لوله‌های ناودانی، ظروف با فرم‌های جانوری و انسانی و ریتون‌ها (ظروف جانورسان) و اشیای آهنی نیز از دیگر اشیا به نمایش درآمده است.
تعدادی از اشیای به نمایش درآمده در بخش پیش از تاریخ سالن متعلق به تمدن ایلام است. از تمام دوره‌های ایلامی آثار هنری فراوانی برجای مانده، اما دوره ایلام میانه یکی از پرشکوه‌ترین ادوار سه‌گانه ایلامی‌ها است. معبد چغازنبیل یکی از مهم‌ترین بقایای معماری این دوره است که آثار قابل توجهی مانند پیکره‌ی گاو با کتیبه، لوله‌های شیشه‌ای، آجر نوشته‌ها و کلون در است که در سالن موزه به نمایش درآمده است.
ظروف سفالی در موزه‌ی ایران باستان که قدمتی بیش از چندین هزار سال دارند
جالب است بدانید که یکی از قدیمی‌ترین اشیای دست‌ساخته‌ی بخش پارینه سنگی این موزه که از سنگ کوارتز ساخته شده‌اند، مربوط به حوزه‌ی رودخانه‌ی کَشف رود در شرق مشهد هستند که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند. از دیگر مجموعه‌های قدیمی این بخش دربند و گنج پر مربوط به استان گیلان و شیوه تو در نزدیکی مهاباد است که حدود هفتصد تا دویست هزار سال قدمت دارند. از دوره‌های پارینه سنگی میانی و دوران نوسنگی نیز آثار جالب توجهی در سالن موزه به چشم می‌خورد که بین دویست هزار تا حدود دوازده هزار سال قدمت دارند. از دوره‌ی پارینه سنگی میانه که هم‌زمان با حضور انسان نئاندرتال در ایران است ابزارهای ساخته شده از سنگ آتش‌زنه و بقایای سنگواره‌ی جانوران مربوط به غارهای منطقه زاگرس و فلات مرکزی ایران از جمله غارهای بیستون و خرم‌آباد به نمایش درآمده است.
با توجه به اینکه موزه ایران باستان پر از اشیا و آثار تاریخی است. توصیه می‌کنیم که حتما از راهنماهای موزه کمک بخواهید و خودتان به گردش در موزه نپردازید.