قلعه‌ی قهقهه؛ تبعیدگاه شاهزادگان نافرمان صفوی

تصور کنید در یک روز دل‌انگیز بهاری در جنگل‌های سرسبز بلوط و فندق قدم می‌زنید و به نغمه‌ی طبیعت گوش می‌سپارید. در پایان روز در چشمه‌ی آبگرم طبیعی خستگی از تن به در می‌کنید و بعد یک کاسه‌ی داغ آش دوغ! مشگین‌شهر برای گشت‌ و ‌گذار و لذت بردن از طبیعت عالی است. حتما از چشمه‌های آب‌درمانی و ‌پل معلق مشگین شهر شنیده‌اید اما حال بیایید با یکی از جذاب‌ترین و همزمان مخوف‌ترین جاذبه‌های این شهر آشنا شویم: قاه قالاسی یا به فارسی قلعه قهقهه مشگین شهر.

از آن‌جایی که این دژ در منطقه‌ی سرد و کوهستانی شمال‌غربی ایران قرار گرفته، آب‌وهوای آن سرد و نسبتا خشک است. توصیه‌ می‌کنیم اگر شما هم سرمایی هستید و با یک باد لرزه به اندام‌تان می‌افتد، در فصل زمستان به قلعه نروید. در ضمن آب‌و‌‌هوای سرد صعود به قلعه را دشوارتر می‌کند. با اینکه منطقه تابستان‌های معتدلی دارد اما اگر کمی حساس باشید، در تابستان هم ممکن است زیر تابش خورشید سوزان کوهستان آفتاب سوخته شوید! پس مناسب‌ترین زمان برای بازدید از قلعه فصل بهار است. البته اگر حوصله‌ی شلوغی و دردسرهای مسافرت نورورزی ندارید و از طرفی محدودیت زمانی هم ندارید، پس اردیبهشت دل‌انگیز بهترین زمان برای سفر شما به مقصد قلعه‌ قهقهه مشگین شهر است. در هر فصلی که قصد سفر دارید، یادتان باشد حتما  از قبل شرایط آب‌وهوایی را چک کنید تا در صورت بارش برف و... آماده باشید.

برای بازدید از قلعه در دل کوهستان، ابتدا باید به استان اردبیل سفر کنید. قلعه قهقهه در 85 کیلومتری شمال شرقی مشگین‌شهر، در بخش مرادلو، بین روستای گنچویه و قره آغاج کلان از توابع مشگین‌شهر و همچنین در حدود 100 کیلومتری شهرستان اهر قرار گرفته. پس برای رسیدن به آن دو راه پیش رو دارید؛ از مسیر مشگین‌شهر به پارس‌آباد یا از جاده‌ی اهر به ورگهان. اگر مورد اول را انتخاب کردید باید در جاده‌ی مشگین‌شهر-پارس‌آباد از کنکرلو عبور کرده و به یک سه راهی برسید و سپس درست در سمت چپ این سه راهی تابلوی قلعه به شما خوش‌آمد می‌گوید. از سه راهی تا قلعه یک مسیر 45 کیلومتری ‌پیش‌رو دارید. اگر راه دسترسی دوم را انتخاب کنید، یعنی از جاده‌ی اهر– ورگهان، ابتدا به روستای وجنی می‌رسید و سپس از آنجا می‌توانید به سمت قلعه بروید قلعه قهقهه در 20 کیلومتری روستای وجنی قرار دارد. تنها راه دسترسی به دژ از مسیر شمال‌شرقی است. با کمی پیاده‌روی موافقید؟ برای صعود به قلعه ‌قهقهه یک پیاده‌روی یک ساعته در‌پیش روی شماست تا به ورودی قلعه برسید. بهتر است برنامه‌ی بازدید از قلعه را برای صبح بگذارید تا به تاریکی هوا نخورید. هزینه‌‌ی بازدید از دژ‌ قهقهه رایگان است و حدود دو ساعت زمان برای دیدن این جاذبه‌ی گردشگری در نظر بگیرید.

قلعه قهقهه مشگین شهر در بخش مرادلو و در بیست کیلومتری روستای وجنی قرار گرفته و با دیوارهای بلند و پرتگاه‌های عمیق پیرامونش، بخش‌های متفاوتی دارد؛ شامل: پلکان صخره‌ای طبیعی، دو دروازه‌ی ورودی که با برجک‌های نگهبانی کنترل می‌شوند، 18 عدد آب‌انبار، مرکز فرماندهی، قسمت مسکونی و زندان. سایت قلعه حدود 5 هکتار وسعت دارد. قلعه از سه دیوار تو ‌ر‌تو تشکیل شده و دیوار چهارم در واقع زندان است. زندان در قسمت بالایی کوه قرار دارد و اطراف آن را یک دره‌ی 80 متری و سه پرتگاه عمیق در بر گرفته. همچنین تنها راه دسترسی موجود از سمت شمال شرقی محوطه است و برای رسیدن به قلعه باید حدود یک ساعت پیاده‌روی کنید. هنوز هم با گذشت سال‌های بسیار از ساخت قلعه، همچنان فتح  این دژ کار چندان راحتی نیست و تنها در شرایط جوی خاصی صعود ممکن است. مصالح به کار رفته در این قلعه مانند بسیاری از قلعه های دیگر شامل ملات گچ آهک و آجر است. ارتفاع قلعه‌ی قهقهه 1200 متر بالاتر از سطح دریاست و  تقریبا 300 متر از زمین‌های مجاورش مرتفع‌تر است. دور‌تا‌دور قلعه‌ی قهقهه پرتگاه‌های مخوف و عمیقی وجود دارد همچنین دیوار بلند و مستحکمی آن را احاطه کرده‌.

هنگام بازدید از قلعه حوضچه‌هایی را می‌بینید که در دل کوه حفر شده و جالب است بدانید که آب مورد استفاده در قلعه از جمع کردن آب‌های سطحی حاصل از بارش در همین حوضچه‌ها تامین می‌شده است. 

حتما قبل از سفر به منطقه شرایط جوی را در نظر بگیرید و بهتر است هنگام صعود عصای کوهنوردی به همراه داشته باشید. بازدید از این جاذبه‌ی گردشگری برای‌تان هزینه‌ای ندارد. در واقع هنوز امکان بازدید از داخل قلعه به عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری فراهم نشده و تنها می‌توانید از بیرون در میان خرابه‌های باقی‌مانده از آن چرخی بزنید.

اما خوبی بازدید از قلعه قهقهه مشگین شهر این است که در محیطی سرسبز قرار گرفته و دشت‌های تازه‌ی گل‌های لاله در اطراف آن برای یک گلگشت یک روزه بسیار مناسب‌اند. البته این را هم در نظر داشته باشید که این‌جا خبری از پوشش آنتن موبایل و امکانات رفاهی مثل مغازه، سرویس بهداشتی، رستوران یا اقامتگاه بومگردی نیست؛ پس حتما همه‌ی چیزهایی که نیاز دارید را همراه‌تان ببرید. اگر به قلعه قهقهه مشگین شهر سفر کردید، بازدید از تنگه‌‌ی قشلاق را هم فراموش کنید. این منظره‌ی زیبای طبیعی و بکر در بخش مرادلو از توابع مشکین‌شهر، تنها بیست کیلومتر با قلعه قهقهه فاصله دارد. این طبیعت سنگی با صخره‌هایی شبیه به پیکره‌های انسانی مجذوب‌تان می‌کند.