می‌گویند خوشا شیراز و وصف بی مثالش! اما از آن بی مثال‌تر به نظر ما حافظیه است. جایی که حتی برای کسی که با حافظ آشنایی زیادی هم ندارد، دیدنش تجربه‌ی متفاوت و لذت‌بخشی خواهد بود. اگر قصد سفر به شیراز را دارید و دنبال راهنمای کاملی برای دیدن حافظیه در شیراز می‌گردید، جای درستی آمدید. قرار است راجع به بهترین زمان دیدن حافظیه، راه رسیدن به حافظیه‌ی شیراز و نکات جالبش بگوییم.
بهترین زمان دیدن حافظیه
حافظیه در هر فصل از سال زیبایی خاص خود را دارد ولی محبوب‌ترین فصل برای بازدید شیراز بهار است. ممکن است شلوغی شهر کمی اذیت کننده باشد ولی شور و شوق مسافران نیز جذابیت دیگری به حساب می‌آید. پیشنهاد می‌کنیم در روشنایی روز و ترجیحا 9 یا 10 صبح به حافظیه بروید که گل‌ها در با طراوت‌ترین حالت خود هستند و گرمای ظهر اذیت‌تان نکند. فالوده‌ی شیرازی که در بوفه‌ی حافظیه تهیه میشود را فراموش نکنید! به هر حال از واجبات بازدید از شیراز خوردن فالوده است، چه از این بهتر که در فضای زیبای حافظیه از این خوراکی لذیذ لذت ببرید؟
راه دسترسی به حافظیه
حافظیه در میان دو چهارراه حافظیه و ادبیات قرار گرفته و روبرویش هم دانشکده‌ی علوم و ورزشگاه حافظیه است. از آنجایی که حافظیه نزدیک دروازه‌ی قرآن است و جای شلوغی محسوب میشود، جای پارک یا پارکینگ عمومی به سختی پیدا میشود. برای همین از اتومبیل شخصی استفاده نکنید و به جایش از اتوبوس های خط واحد و تاکسی‌های خطی و اینترنتی استفاده کنید که همیشه در دسترس هستند.
تاکسی‌های خطی از فلکه‌ی گاز به حافظیه مشغول فعالیت هستند. ترافیک همیشگی این قسمت از شهر و در کل شهر شیراز در ایام تعطیل مسئله‌ای است که راه فراری از آن نیست! با این حال خیابان‌های این منطقه سنگ فرش شده و به زودی حمل و نقل عمومی در آن ممنوع خواهد شد که می‌تواند خیلی به حل مشکل ترافیک کمک کند.
هزینه‌ی بلیط و ساعات بازدید
بلیط ورودی برای گردشگران ایرانی: 3 هزار تومان
بلیط ورودی برای گردشگران خارجی: 20 هزار تومان
روزهای بازدید: هر روز به جز ایام تعطیل رسمی تاسوعا و عاشورا، 21 رمضان (شهادت حضرت علی (ع))، 28 صفر (رحلت پیامبر اکرم)، 25 شوال شهادت امام جعفر صادق، روز قدس یا آخرین جمعه‌ی ماه رمضان، 14 خرداد (رحلت امام خمینی ره)، 22 بهمن تا ساعت 14:30
ساعات بازدید: نیمه اول سال 7:30 الی 22:30
نیمه دوم از 8:00 تا 21:30
استثنا: در ماه مبارک رمضان حافظیه تا سحر باز است.
دانستنی‌های قبل از دیدن حافظیه
• مقبرهی حافظ تاریخ درازی دارد، بنای اولیه 65 سال پس از مرگ خواجه ساخته شد. بنایی گنبدی شکل با حوضی رو به روی آن که توسط شمس الدین محمد یغمایی ساخته شد، ساختمان اولیه‌ی این مقبره بود. شاه عباس در زمان صفویان و نادرشاه در دوره‌ی افشاریان دستور مرمت حافظیه را دادند. مرمت بعدی در دوره‌ی زندیه انجام شد. کریم خان زند حافظیه را به شیوه‌ی زندیان بازسازی کرد. سنگ مرمری که دو غزل از حافظ به خط نستعلیق بر آن نوشته شده است و بر مزار خواجه حافظ قرار داده شده تاکنون نیز باقی است.
نمای حافظیه در دوران زندیه
• در دوره قاجار یکی از اشخاصی که اقدام به مرمت این بنا کرد اردشیر بود. اگرچه اردشیر برای مرمت حافظیه اجازه‌ی لازم را داشت ولی افرادی مانند علی اکبر فارسی به ساختن بنایی زرتشتی بر سر مزار فردی مسلمان اعتراض کردند و اقدام به خراب کردن بنای نیمه‌کاره کردند. همان طور که پیشبینی می‌شد مردم شیراز به این عمل اعتراض کرده و حکومت دستور بازسازی بنا را داد، با این حال فال اسیری اعتراض و اعلام کرد که او هر بنایی را که در آن جا ساخته شود خراب خواهد کرد، حتی اگر به دست خود شخص شاه ساخته شده باشد. این بنا تا 1380 ویران ماند تا چند تن از حکمرانان شیراز تا قسمتی حافظیه را از ویرانه‌ای که بود در آوردند. بنای کنونی که مشاهده می‌کنید، در سال 1315 با طراحی آندره گدار فرانسوی و الهام گرفتن از معماری دوره زندیه، با تلاش علی اصغر حکمت و علی سامی ساخته شد.
• مسلما وقتی شما نام حافظیه را می‌شنوید اولین تصویری که به ذهنتان می‌رسد بنایی بلند و با چند ستون و سقف گنبدیشکل آبیرنگ است که بر فراز حضرت حافظ قرار گرفته. ولی حافظیه فراتر از مقبره است و شامل باغ حافظیه با درخت‌های مختلف میوه و گل‌های رنگارنگ، کتابخانه حافظیه، آرامگاه قوام و حیاط است.
• باغ حافظیه به گونهای طراحی شده که از داخل خیابان، نمی‌توانید بنای حافظیه را ببینید! فکر می‌کنید این موضوع چه چیزی را نشان می‌دهد؟ شما در یکی از شلوغترین و پر رفت و آمدترین خیابان‌های شهر شیراز هستید و محاصره شده در دنیای مدرن، بعد شما با گذر از در ورودی پا به حیاط جنوبی می‌گذارید که نمادی از دنیای مادی است و باید این قسمت را پشت سر گذاشته تا به آسمان برسید.
• 9 پله‌ی مقبرهی حافظ نماد 9 آسمان در ادبیات ایران است، بالا می‌روید تا خورشید را که خود مقبره هست مشاهده کنید. سقف مقبره از بیرون به کلاه دراویش ترک شباهت دارد. ولی نمای داخلی آن به زیبایی کاشی کاری شده و در آن رنگ‌های آبی فیروزه ای که نماد آسمان است، بنفش کبود که همان شراب ابدی است، رنگ‌های سیاه و سفید شب و روز را نشان می‌دهند و رنگ قهوهای که نماد خاک است به کار برده شده.
• هشت در ورودی به مقبره معنی 8 در بهشت را می‌دهد و حیاط شمالی نماد آخرت است.
• حوض بزرگی حیاط شمالی حافظیه جایی برای پرتاب کردن سکه‌هاست. که مردم با پرتاب کردن سکه‌ای آرزو‌های خود را به حضرت حافظ می‌گویند. مراقب آرزو‌های خود باشید که شانس برآورده شدن آن‌ها بالاست!
چه عکسی از این بهتر! حافظیه و دیوان حافظ در کنار هم
راهنمای بازدید از حافظیه
بنای حافظیه همراه با متعلقات آن، تشکیل شده از 4 بخش است. مشخص‌ترین قسمت این باغ، سنگ مزار حضرت حافظ است. سنگ مزار حافظ با تعدادی پله از سطح زمین به اندازه 1 متر فاصله دارد و 8 ستون 10 متری، وزن گنبد مسی را به دوش می-کشند. بر روی گنبد 8 بیت از غزل حافظ خوشنویسی شده است.
رنگ‌ها و طراوت حافظیه در هوای بارانی
اولین محیطی که پس از گذر از ورودی اصلی در آن قرار می‌گیرید، حیاط جنوبی است. همان طور که در قسمت پیشین گفته شد، حیاط جنوبی نماد دنیای مادی است و دنیای مادی نیز زیبایی‌های خودش را دارد! باغچه‌های این بخش از حافظیه پر از گل است و عطر نارنج برخواسته از نارنجستان‌های طرفین حیاط، مشام آدم را صفا می‌دهد. دو حوض مستطیل شکل که آب آن‌ها از حوض-های محوطه شمالی تامین میشود نیز به حیاط جنوبی زیبایی می‌بخشد.
قسمت دیگر محوطه شمالی است که در پس مزار حافظ قرار دارد. آرامگاه حافظ، دو حوض شرقی و غربی، درخت‌های نارنج، فروشگاه محصولات فرهنگی و حافظ شناسی (همان کتابخانه‌ی حافظیه با 10 هزار جلد کتاب و 440 متر مربع مساحت) همه در این بخش قرار دارند. امیر الملک حاج میرزا عبد الحمید ملک الکلامی کردستانی بر دیوار‌های اطراف حیاط شمالی غزلیات حافظ را بر سطح سنگ مرمر و کاشی نگاشته است. قسمت بعدی رواق چهار ستونه یا بیست ستون می‌باشد. این تالار یادگار دوران زندیه، 56 متر طول و 8 متر عرض دارد و تشکیل شده از 20 ستون سنگی 5 متری است. 4 ستونی که از زمان کریم خان زند باقی مانده در وسط این تالار قرار گرفته است و دو انتهای این تالار به اتاق سازمان میراث فرهنگی و دفتر آرامگاه ختم می-شود. این رواق از سایر نقاط حافظیه ارتفاع بیش‌تری دارد و حافظیه را به دو حیاط شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. آب انبار در زیر این بنا ساخته شده است.
با گذر از بیست ستون (رواق چهار ستونه) می‌توان بنای حافظیه را مشاهده کرد.
آرامگاه خاندان قوام در سمت چپ بیست ستون قرار دارد. این مجموعه آرامگاه قوام السلطنه و خاندان نزدیک اوست؛ این آرامگاه در مجموع از 9 اتاق تشکیل شده که 3 تای آن‌ها اختصاص به نمایش انواع هنر ایرانی شرقی نقاشی، مینیاتوری، معرق‌سازی و میناسازی دارد. درب ورودی آرامگاه قوام درب حیاط غربی است. حیاط غربی شامل یک حوض و آرامگاه همسر دوم تاج الملوک، ملکه‌ی ایران در زمان رضا شاه و غلامحسین صاحب دیوان است. حیاط شرقی که در سال 1386 با تخریب خانه‌ها و مقبره‌های اطراف آرامگاه به باغ حافظیه افزوده شد آرامگاه خاندان معدل را در خود جای داده است. حیاط جنوبی که درب ورودی اصلی در آن قرار دارد، محوطه‌ی زیبایی است با دو حوض آبی رنگ در میان آن و باغچه‌های بزرگ و رنگین، عطر نارنج در اینجا نیز به مشام می‌رسد.
حافظیه چیزی بیشتر از معماری زیبای خود به ما عرضه می‌کند و آن نیروی معنوی است که در گوشه گوشه‌ی این بنای تاریخی جریان دارد.