سال‌های زیادی از حضور
امامزاده صالح در تجریش می‌گذرد و تاکنون جز خیر و برکت، چیزی برای اهالی این منطقه نداشته است. کاسبین بازار تجریش که رونق کار خود را در دست وجود مقدس ایشان می‌دانند بر طبق رسمی قدیمی، هر روز خود را با زیارت او آغاز کرده و کسب حلال روزانه‌ی خود را از او می‌طلبند. پاک کردن دل‌ها در همان ساعات اولیه‌ی روز، چیزی است که آن‌ها را تا انتهای روز همراهی کرده و خستگی به تنشان نمی‌آورد. با
اسمارتیز همراه باشید تا با امامزاده صالح بیشتر آشنا شویم.
بهترین فصل بازدید از امامزاده صالح تهران
هوای نسبتا متعادل تهران امکان بازدید در هر فصلی از سال را فراهم می‌کند. فصل بهار به خصوص تعطیلات نوروز برای بازدید از تهران و امامزاده صالح بسیار مناسب است. در این دوره از سال اکثریت ساکنین تهران به مسافرت می‌روند و تهران خلوت‌ترین و پاک‌ترین روز‌های خود را تجربه می‌کند. گرمای تابستان و سرمای زمستان ممکن است از لذت‌بخش بودن تجربه‌ی بازدید از امامزاده صالح تهران کم کند بنابراین ما به شما بازدید در فصل بهار یا پاییز را پیشنهاد می‌کنیم.
گنبد آبی‌رنگ جذاب امامزاده صالح
راه دسترسی به امامزاده صالح تهران
امامزاده صالح تهران در منطقه‌‌ای خوش آب و هوا و در جنوب شرقی میدان تجریش و شمال خیابان ولی عصر واقع شده است. دو تا از ورودی‌های این مکان زیارتی، در بازار تجریش واقع شده و دیگری به پایانه‌ی اتوبوس‌های تجریش باز می‌شود. اگر قصد بازدید از امامزاده صالح با استفاده از اتومبیل شخصی را دارید، متاسفانه پارکینگ عمومی در فاصله‌ی نزدیک وجود ندارد و اگر در ایامی از سال قصد بازدید را دارید که احتمال شلوغ بودن منطقه بالاست، بهتر است از اتومبیل شخصی استفاده نکنید. اتوبوس‌های بی آر تی و متروی تهران انتخاب‌های مناسب‌تری هستند. با استفاده از خط یک متروی تهران و پیاده شدن در ایستگاه آخر شمالی و طی کردن مسیر کوتاهی به صورت پیاده، می‌توانید وارد امامزاده صالح تهران شوید. اگر تمایل دارید می‌توانید از تاکسی‌های خطی نیز استفاده کنید. به هر حال تهران است و ترافیک همیشگی‌اش! سعی کنید بازدید خود را به ساعات شلوغی شهر موکول نکنید.
حال و هوای صحن امامزاده صالح متفاوت از جاهای دیگری تجریش است. از آن همه هیاهوی بازار تجریش و سر و صداها وارد جایی می‌شوید که کبوترهایش منتظر شما هستند | عکس: علیرضا کیخا
هزینه‌ی بلیط و ساعات دسترسی
برای بازدید از این مکان زیارتی، شما لازم نیست هزینه‌ای بپردازید. برای زیارت در 6 ماه اول سال تا ساعت 12 شب و در 6 ماه دوم سال تا 11 شب می‌توانید مراجعه کنید. بعد از این ساعت در‌های ورودی بسته می‌شوند.
دانستنی‌هایی قبل از دیدن امامزاده صالح تهران
- صالح ابن موسی الکاظم، فرزند هفتمین امام شیعیان و برادر امام رضا (ع) است. دلیل واقع شدن مرقد این حضرت در ایران، سفر او از عراق برای دیدن امام رضا بود. صالح (ع) بعد از اینکه فهمید امام رضا (ع) ولیعهدی را پذیرفته، تصمیم گرفت که به ایران بیاید. اما در راه رسیدن به مشهد، شخصی به اسم حسن بهبهانی او را به قتل رساند. محل شهادت صالح (ع) در باغ جنت گلشن و زیر درخت چنار کهن‌سالی بود.
- صحن و حیاط امامزاده صالح تجریش در گذشته قبرستان عمومی بود. از 20 سال گذشته تا به الان تعداد زیادی از گور‌‌ها را از میان برده و تعداد کمی از آن‌ها را باقی گذاشته‌اند. همچنین این مجموعه، مانند همه‌ی زیارتگاه‌های ایران بنایی محصور شده بوده ولی بعد از تغییر فضای خیابانی تجریش، دیوار‌ها برداشته شده است.از جمله رجال مهمی که در این مجموعه به خاک سپرده شدند می‌توان به میرزا نصرالله خان نائینی، مشیرالدوله نخست وزیر ابلاغ کننده‌ی فرمان مشروطیت و فرزندش حسن پیرنیا، سپه‌سالار اعظم محمد ولی خان تنکابنی فاتح تهران و پسر او ساعدالدوله اشاره کرد.همچنین تعدادی از شهدای گم‌نام و دو تن از دانشمندان شهید هسته‌ای ایران، به نام‌های مجید شهریاری و داریوش رضایی‌نژاد در حرم به خاک سپرده شدند.
- هلاکو میرزا، نوه‌ی فتحعلی شاه که او را با نام بهادر خان نیز می‌شناسند، احداث بسیاری از قسمت‌های بنای کنونی مانند گنبدی که اکنون بر فراز امامزاده صالح تهران قرار دارد، کاشی‌کاری، مقرنس‌کاری و نقاشی‌های زیبای درون حرم، پاره‌ای از اصلاحات درون حرم و استحکام بخشی به کل بنا را بر عهده داشته است.
- سرتاسر این بنا با کاشی‌کاری‌های زیبایی به سبک ایرانی و اسلیمی پوشیده شده است. گنبد شلجمی شکل و زیبای امامزاده صالح، در سال 1323 و در آخرین سال زندگی حسن فداکار و با هزینه‌ی شخصی او ترمیم شد.
- تاریخ ساخت بنای اولیه، به قرن 7 و 8 هجری باز می‌گردد. سبک معماری طاق‌نما‌ها، مربوط به دوران ایلخانی است و این نشان می‌دهد تاریخ امامزاده صالح تهران حتی می‌تواند از قرن 7 هم عقب‌تر برود.
- درون حرم امامزاده صالح، صندوق چوبینی وجود دارد که آن را منتسب به دوران صفویه می‌دانند. همچنین گنجینه‌های دیگری نیز در این مکان از جمله قرآن و کوزه‌ها و ظروف نفیس قدیمی نیز وجود دارد که یادگار دوران صفوی است.
- بازدیدکنندگان امامزاده صالح تهران به ایرانیان محدود نمی‌شوند. هر ساله تعداد زیادی از گردشگران از کشور‌های مسلمان و غیر مسلمان، برای عبادت به حرم امامزاده صالح تجریش پا می‌گذارند، از جمله‌ی این بازدیدکنندگان، سادات طایفه‌ای از تاجیکستان، که خود را از نسل حضرت صالح می‌دانند است. آن‌ها هر ساله به صورت خانوادگی به تهران سفر می‌کنند و چند روزی در زیر سایه‌ی حرم می‌مانند و حاجات خود را نزد او می‌آورند.
- با افزایش زائران در طی سال‌ها، از سال 1374 گسترش حرم در دستور کار قرار گرفت. با خریدن خانه‌های اطراف و اضافه کردن این فضا به حرم طی سه مرحله، 16000 متر مربع به مساحت حرم افزوده خواهد شد.
راهنمای بازدید از امامزاده صالح تجریش
وارد میدان تجریش که می‌شوی، در میان هیاهوی رهگذران و ماشین‌ها، این امامزاده صالح است که توجه را به خود جلب می‌کند. برادر امام رضا، با همان کبوتر‌ها و همان فضای دل‌نشین و همان صبوری خاص خود، مانند جواهری می‌درخشد. گلدسته‌های سر به فلک کشیده بر زمین سایه انداخته و وجود بلند بالای حضرت صالح را به رخ می‌کشند.
زندگی روزمره در صحن امامزاده صالح تجریش
مساحت کلی امامزاده که شامل بقعه، بارگاه و صحن حرم می‌شود نزدیک 3000 متر است. دو رواق مردانه و دو رواق زنانه که با حفاظ از یکدیگر جدا شده‌اند با استفاده از در‌هایی از حرم جدا می‌شوند. رواق‌ها و در‌ها همه منبت‌کاری شدند. بر ورودی آن کتیبه‌ای کاشی‌کاری شده قرار دارد که تاریخ بازسازی بنا به سال 1210 را نشان می‌دهد یعنی زمان فتحعلی‌شاه قاجار.
ایرانیان همواره در طراحی اماکن مقدس، تمام هنر خود را به کار برده‌اند و امامزاده صالح تهران هم از این قاعده مستثنی نیست. کاشی‌‌هایی که با نهایت ظرافت طراحی شده و با نشان دادن نمونهی کوچکی از زیبایی بصری، آدم را به منشا تمام این زیبایی‌ها باز می‌گرداند.
یکی از فعالیت‌های جالبی که در امامزاده صالح تهران انجام می‌شود نذر نمک است. عبادت‌کنندگانی که حاجت خود را از حضرت صالح گرفته‌اند، بسته‌های کوچک نمک را در صحن حرم پخش می‌کنند. نمک در سفره‌ی ایرانی نماد برکت است و با این کار، برکت را به سفره‌ی دیگران نیز انتقال می‌دهند. البته داستان نذر نمک کمی از این دراز‌تر است. در گذشته، در روز‌های سرد زمستان که برف نشسته بر کوچه‌های تجریش، راه عبور زائران را سد می‌کرد، بر برف‌ها نمک می‌پاشیدند که مانع از سر راه عبادت‌کنندگان برداشته شود.
عکس گرفتن با چادر‌های سفید و رنگی در حرم امامزاده صالح به تازگی رسم شده. بقعه‌ی حضرت صالح، در بنایی چهارگوش با مساحتی حدود 50 متر مربع قرار دارد و نور سبز دل‌نشینی از دل آن بیرون آمده که احساس راحتی به آدم می‌دهد. انگار که در مکانی امن پا گذاشته‌ای و می‌توانی هر چه که دلت می‌خواهد آرزو کنی، از هر چیزی شکایت کنی و او فقط گوش می‌دهد و اگر به صلاح تو باشد آن را انجام خواهد داد. اگر به مراد خود هم نرسیدی، دلت قرص است که حتما به صلاح تو نبوده است.
اینجا همان‌جایی است که زائران با حضرت صالح درد و دل کرده و حاجت‌هایشان را به گوش او می‌رسانند. از دیگر دیدنی‌های حرم امامزاده صالح تهران، درخت چنار کهن‌سالی بود که در صحن حرم قرار داشت و در فهرست میراث فرهنگی ثبت شده است. به گفتهی بسیاری از جهانگردان و سفرنامه‌نویسان در گذشته هر شاخه از این چنار مانند درخت تنومندی بر حیاط سایه انداخته و زائران بسیاری را پناه می‌داد. سقا‌ها کوزه‌های خود را در زیر سایه این درخت قرار می‌دادند و زائران در جوار آن به نماز می‌ایستادند. حتی استاد مکتب، در زیر سایه‌ی آن به دانش‌آموزان درس می‌داد. متاسفانه با نشست قنات زیر امامزاده، درخت چنار آسیب دید و با مجوز میراث فرهنگی آن را قطع کردند.
عکسی قدیمی از درخت چنار تنومند در کنار امامزاده صالح که می‌گویند عمرش به هزار سال پیش می‌رسیده.
تعداد بازدیدکنندگان امامزاده صالح تهران در آخر هفته‌ها به 40 هزار نفر نیز می‌رسد. در صحن امامزاده صالح، حوض آبی رنگ با‌صفایی قرار دارد که زائران دمی در کنار آن نشسته و نفسی تازه می‌کنند.
امامزاده صالح تهران اما در ماه محرم، حال و هوای دیگری دارد. تکیه‌ی بزرگ تجریش در این ایام، سیاه‌پوش شده و در جوار امامزاده و همراه با او، به عزاداری جد بزرگوارش می‌پردازد. نواختن نقاره و دو قل که از سنت‌های دیرین ایرانی است، رسم جدا نشدنی امامزاده صالح تجریش است.علاوه بر عزا‌داری‌ها، اعیاد مذهبی نیز در امامزاده صالح تهران جشن گرفته می‌شود. خادمان با کوس و کرنا، به بالای حرم رفته و با ضرب طبل مژده‌ی آمدن عید را می‌دهند. در پنجم ذی‌القعده هر سال هم که روز بزرگداشت امامزاده صالح است، مراسمی دیدنی در حرم امامزاده برگزار می‌شود.