زیگورات چغازنبیل، شکوه هنر ایلامیان، کهن‌ترین معبد ایرانیان

بهترین زمان بازدید به زیگورات چغازنبیل

بهترین زمان سفر شش ماه دوم سال است. فصل پاییز و زمستان که هوا خنک است و هوای جنوب مطبوع. زیگورات چغازنبیل در دشتی پهناور است دور تا دورش هیچ ساختمان و امکانات خنک کننده‌ای نیست. برای همین در تابستان گرمای سوزانی دارد و ممکن است لذت دیدن بنا را از شما بگیرد.

راه‌های دسترسی به زیگورات چغازنبیل

باید به استان خوزستان بروید و از آنجا خود را به 115 کیلومتری شهر اهواز، به شهر شوش برسانید. در 35 کیلومتری غرب شوشتر، در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه، بنای عظیم زیگورات چغازنبیل را می‌بینید. در یکی از مسیرهای فرعی جاده شوش به اهواز یا جاده شوشتر به هفت تپه، با تابلویی در مسیر فرعی به بنای زیگورات چغازنبیل می‌رسید.

هزینه بلیط و ساعات دسترسی زیگورات چغازنبیل

هزینه بلیط برای ایرانی‌ها 5000 تومان است.
هزینه بلیط برای افراد غیر ایرانی 20000 تومان است.
ساعات بازدید: 9 صبح تا 7 غروب

دانستی‌های قبل از سفر به زیگورات چغازنبیل

راهنمای بازدید از زیگورات چغازنبیل

به شهر شوش می‌آیید. شهری که از اولین منزلگاه‌های تاریخ بشری بوده است. شهری باستانی که قدمتش به 7000 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. وارد چغازنبیل می‌شوید. در دشتی پهناور، دشتی که تا چشم کار می‌کند، دشت است و خاک و صدای باد، در میان این دشت، بنایی عظیم و زیبا، بنا شده است. لحظاتی از دور این بنا را ببینید و شکوه و عظمتش را درک کنید. به سمت زیگورات بروید. بنایی که زمانی محل نیایش ایلامیان، مقدس‌ترین نقطه سرزمین ایلامیان بوده است.
پیشنهاد می‌کنم قبل از دیدن زیگورات چغازنبیل کمی درباره ایلامی‌ها، این قوم مقتدر، بخوانید. فرهنگ ایلامی‌ها تاحدودی از فرهنگ سومری‌ها در بین‌النهرین گرفته شده بود. به خاطر همین هم زیگورات چغازنبیل شباهت زیادی به معماری زیگورات‌های بین‌النهرینی دارد. با این حال، ایلامی‌ها در ساختن زیگورات چغازنبیل به طور کامل از معماری زیگورات‌های بین‌النهرین تقلید نکردند و سبک منحصر به فرد خود را در ساختن آن داشتند.
کل بنا با روکشی از آجر، آجر لعاب‌دار آبی و سفید، نماسازی شده است. از هر چند رج، یک رج از آجرها دارای نوشته‌هایی با خط میخی بود که اگر در جریان کاووش‌ها در هم ریخته نمی‌شد و به‌همان ترتیپ چیدن اولیه گردآوری می‌شد اطلاعات مهمی از نوشته‌های روی آجر به‌دست می‌آمد.
  اگر با دقت به تاق‌های بنا نگاه کنید، می‌بینید در زیگورات چغازنبیل، تاق‌ها به گونه‌ای ساخته شده‌اند که آجر در نمای آن از رویه باریکش دیده می‌شود. به این روش آجرچینی، رومی گفته می‌شود. تمامی پوشش‌های چغازنبیل و آرامگاه‌های سرداب مانند پیرامون آن به همین شکل ساخته شدند. البته یک اشتباه است که نام این تاق، تاق رومی گفته شود چون رومیان 11 قرن بعد از ایلامیان ظهور کردند و شاید انتخاب این اسم دگرگون شده واژه دیگری باشد. بهرحال به این تاق، تاق ایلامی می‌گویند و اولین بار توسط ایلامیان و در بنای زیگورات چغازنبیل از این سبک طراحی تاق استفاده شد. گفته می‌شود قدیمی‌ترین تاق جناغی در زیگورات چغازنبیل به کار برده شده.
زیگورات 5 بخش دارد که در واقع همان 5 سکو است که روی هم قرار گرفته‌اند و هر سکو از سکوی زیرین کوچکتر است و همه موازی با هم و در اتصال با زمین هستند و زمین نگهدارنده آن‌هاست نه طبقات زیرین. این مهمترین تفاوت زیگورات ایلامیان با سایر زیگورات‌های بین‌النهرین است. در زیگورات‌های دیگر هر طبقه توسط طبقه زیرین نگهداری می‌شده است اما در زیگورات چغازنبیل که خاص معماری ایلامیان است، تمامی طبقات شالوده مجزایی دارند و پایه تمام طبقات در طبقه همکف است. بین طبقات هیچ شکافی وجود ندارد و سکوها از خشت ساخته شده‌اند. سکوی زیرین که اولین سکو و بزرگترین سکو است، نیایشگاه درون آن قرار دارد. درون این سکو، یک میانسرا و دور تا دورش اتاق‌ها هستند. این سکوها از کف میانسرا بالا می‌آیند.
  شما اگر بنا را از دور ببینید شکلی شبیه به یک هرم یا شبیه به زنبیل برعکس است. هر سکو(طبقه) جداگانه ساخته می‌شد و سپس وارد ساخت سکوی بعدی می‌شدند. این سکو، سکو بودن بنا یا همان پله پله‌ای بودن بنا را نشان می‌دهد که شاید نمادی از پله پله رفتن تا آسمان باشد.
اگر به شکل ایستادن بنا روی زمین دقت کنید، چهار گوشه بنای زیگورات چغازنبیل درست در چهار جهت اصلی طراحی شده است. این نشان می‌دهد که در آن زمان کاملا به موقعیت جغرافیایی شمال، جنوب، شرق و غرب اشراف داشتند. دور تا دور بنا سنگفرش است و روی سنگفرش‌ها جای پای بچه می‌بینید که علت آن هنوز مشخص نشده است. در ورودی زیگورات چغازنبیل مثل سایر زیگورات‌ها، مجسمه ‌های سگ، شیر و گاو نر را می‌بینید که نوعی محافظ معبد بودند.
نکته جالب در بنای زیگورات، در اصلی ورود به زیگورات است. به نظر می‌رسد که ایلامیان به‌عنوان یک اصل، از طریق مورب نه مستقیم، وارد معابد خود می‌شده‌اند. هیچ یک از هفت دروازه چغازنبیل و هیچ یک از مسیرها، مستقیم به طرف معابد زیگورات نمی‌رود چرا که این امر توهین به این معابد تلقی می‌شد.
  دور تا دور زیگورات دیواری احاطه شده بوده است که داخلترین سه دیواری که در دورانتاش قرار داشت، هفت دروازه داشت. هفت دروازه بودن احتمالا از مقدس بودن عدد هفت می‌آید. دروازه شماره 4، بزرگترین دروازه است که در سمت جنوب شرقی و در طرف راست دروازه گاری( ارابه) است که دروازه شاه است. تمامی دروازه‌ها، آجر فرش هستند و در کنار دروازه‌ها، معابدی برای خدایان قرار دارد. معبد خدای هومبان کنار دروازه هفتم قرار دارد. در شمال غربی، پناهگاهی می‌بینید که مربوط به خدای ایلامی، ایشنیکراب است. دروازه جنوب شرقی که به وضوح جای عبور گاری بر روی سنگفرش‌های آن را می‌توانید ببینید، دروازه ارابه بوده است.
بناهای قابل توجهی اطراف زیگورات ساخته شده مثل آبگیر که آب در آن تصفیه می‌شده و سپس وارد شهر می‌شد. این ساختمان تصفیه آب شهر، نمودار پیشرفت تمدن ایلامی است و از شگفتی‌های این معبد است که داخلش پالایشگاه آب وجود دارد.
در جبهه غربی معبد، تصفیه‌خانه قرار دارد که قدیمی‌ترین تصفیه‌ خانه جهان است. فلسفه ساختن این پالایشگاه درون زیگورات به هم‌جواری رودخانه و معبد برمی‌گردد. رود دز در جوار چغازنبیل بود اما به‌دلیل اختلاف ارتفاع، مردم نمی‌توانستند از آب رودخانه استفاده کنند. اونتاش گال دستور ساخت کانالی 45 متری را می‌دهد و آب رودخانه پس از عبور از هفت تپه و دشت گل‌آلود خوزستان، آب قابل شربی نمی‌باشد. طبق قواعدی منسوب به فیثاغورث، در معبد، این فناوری پالایش آب، بنا شد.
مجموعه پارکینگ اختصاصی دارد. اگر با ماشین شخصی می‌آیید از پر بودن باک بنزین مطمئن باشید چون فاصله زیادی از شهر و پمپ بنزین دارد: بیشتر از یک ساعت. نقشه آنلاین یا GPS فعال برای مسیریابی همراهتان باشد. اگر در فصل گرما رفتید کلاه حصیری برای محافظت از آفتاب با خود داشته باشید و لباس خنک بپوشید. دوربین عکاسی فراموش نشود که عکس‌هایی زیبایی از دست می‌رود. طلوع خورشد از شرق و درست هم‌جهت با شرق معبد و غروب از غرب معبد بالا می‌آید. یکی از صحنه‌های زیبای زیگورات، غروب است. گردشگران عکس‌های زیادی با زیگورات چغازنبیل در هنگام غروب ثبت کرده‌اند. زمانی حدود 3 ساعت برای بازدی از این بنا کافی است.